De laatste maanden is plots een vraag brandend actueel geworden: ´Is het wel zo´n goede zaak elke samenwerking met het Vlaams Blok af te wijzen?´. Elke vraag mag natuurlijk worden gesteld en we gaan er zelfs op in. Deze bijzondere uitgave van de Charta Nieuwsbrief is helemaal gewijd aan het Cordon Sanitaire rond de extreem-rechtse partij. Tenslotte is de idee en de campagne daarrond grotendeels ontstaan in onze kringen. We dachten dat het dus noodzakelijk was ons in het debat te mengen, misschien ook omdat in de hele heisa zelden of nooit naar onze mening is gevraagd of gerefereerd. De gekste dingen kan men lezen, artikels en debatten volgen elkaar op, journalisten, columnisten en academici wedijveren in de stellingname zonder te verwijzen naar het oorspronkelijke initiatief en de preciese inhoud van dat Cordon Sanitaire zoals verwoord in de ´Verklaring van niet-samenwerking met het Vlaams Blok´.
Alle vragen mogen worden gesteld. Ook deze dus: hoe komt het toch dat politici, columnisten en academici nu precies dat vraagstuk aan de orde willen stellen? Eigenaardig toch dat je zelden goedgeformuleerde polemieken leest over de vraag of de uitsluiting van de migranten uit de politieke rechten wel zo werkzaam is, of de gevoerde politiek van de laatste 15 jaar inzake bestrijding van de werkloosheid wel succesvol is geweest, of ons fiscaal systeem nu wel de sociale gelijkheid in de hand werkt, of onze rechtsstaat inderdaad gerechtigheid aflevert... zovele interessante vragen waarmee de heren polemisten zich nu net niet inlaten. Is dat puur toeval? Of zou het kunnen dat men de instemming met die (pertinent falende) systemen in stand wil houden? Het is ook maar een vraag.
Daarenboven hebben geen van de critici aangetoond dat het Cordon Sanitaire een falend systeem is. Natuurlijk staat het voortdurend onder druk, omdat het in de eerste plaats afhangt van de dagelijkse toepassing van principes en dat komt voor pragmatische politici niet altijd gelegen. Daarom vereisen die principes ook herhaaldelijk ideologische ondersteuning en is het debat dat door linkse heren wordt gevoerd helemaal niet onschuldig. Maar het moet toch ook worden gezegd: tot vandaag is het Cordon Sanitaire succesvol geweest. Vanaf het ogenblik dat na een paar mislukte pogingen de consensus werd gevonden, is samenwerking met het Vlaams Blok uiterst moeilijk geworden. Dat Eyskens zijn schilderingen naast die van Annemans hangt, weegt dan niet op tegen de tientallen gevallen waar een coalitie met het Blok werd verhinderd. Feit is dat het Vlaams Blok politiek geïsoleerd blijft.
En feit is ook dat zulks binnen de partij ferm begint te knagen. Dewinter heeft zich al vroeg beklaagd over het Cordon van Charta. Annemans heeft voortdurend pogingen ondernomen om het isolement te doorbreken. Het wordt echter steeds moeilijker voor deze radikalen om de lange wachttijd te verklaren vooraleer hun electoraal gewicht ook politiek effect scoort. Vandaar dat het interne debat binnen het blok nu publiek is. Vandaar dat de katholiek-reactionaire stroming van Beliën-Colen hun samenwerking met de populistische neo-fascisten in vraag stellen. Vandaar dat het 70-punten-programma opnieuw ter discussie komt. Het Cordon Sanitaire begint zijn vruchten af te werpen! Alleen willen leerling-tovenaars het vandaag ter discussie stellen.
Het Cordon Sanitaire staat de laatste tijd weer ter discussie. In dit hele debat valt het op dat er nogal wat spraakverwarring bestaat over de preciese inhoud en draagwijdte van het initiatief. In een poging de puntjes op de ´i´ te zetten, staan we even stil bij de recente argumentaties die vanuit verschillende hoeken worden opgebouwd tegen het Cordon Sanitaire en voeren we de oorspronkelijke idee achter het Cordon nog eens ten tonele. U leest toch ook?
Begin januari ´96 werd het debat heropend door de oproep van Herman Lauwers (vu) om het Cordon Sanitaire rond het Vlaams Blok te herzien. Hij verzette zich enerzijds tegen de strategie om elk voorstel van het Blok van tafel te schuiven, louter en alleen omdat het van het Blok komt. Anderzijds kon hij niet instemmen met het feit dat het stemgedrag van parlementsleden ´moet bepaald worden door het stemgedrag van het Vlaams Blok´. Partijgenoot Van Grem-bergen laat weten dat de vu zich ´nooit heeft ingeschakeld in het Cordon Sanitaire rond het Vlaams Blok; de strategie van SP En Agalev is fout´. Bij de VLD WOrdt het Cordon plots ´een kunstmiddel´ genoemd (dixit Ward Beysen). Enkele dagen later lanceert Leo De Haes een eerste aanval op het Cordon Sanitaire in De Morgen. ´Contraproductief en politiek een domme zet´ en ´voor mijn part mag het Vlaams Blok zelfs de regering in´, stelde hij. Maar ook in sociaal-democratische kringen roert er wat: zo laat Patrick Stouthuysen in ´Samenleving en Politiek´ weten dat het Cordon Sanitaire ´een blok aan het been´ is.
Uit vrees voor een dijkbreuk in het Cordon naar aanleiding van deze uitlatingen, nodigden Hand in Hand en Charta 91 de fracties van Kamer, Senaat en (toen nog) Vlaamse Raad van de democratische partijen uit voor een gedachtenwisseling. Hierbij waren Agalev en SP goed vertegenwoordigd, was de vu aanwezig bij monde van Herman Lauwers en gaf de CVP acte de présence met haar fractiesecretaris. De VLD had via de pers laten weten niet te zullen komen. De conclusies van deze vergadering op een rijtje:
Aan het einde van de bespreking wordt afgesproken dat Hand in Hand en Charta 91 opnieuw een verklaring met een nauwkeuriger invulling van het Cordon Sanitaire ter ondertekening zullen voorleggen aan de ondertekenaars van de vorige tekst. Daar wordt nu volop aan gewerkt.
Tegen de achtergrond van deze recente ontwikkelingen is het zinvol de gehanteerde argumenten nog even onder de loepe te nemen. In de hoop de vele misverstanden rond het Cordon Sanitaire uit de discussie errond te houden.
´Je kan een partij die honderdduizenden kiezers vertegenwoordigt niet uitsluiten van het politieke leven´, wordt gezegd. Dit is een merkwaardig argument. Het Cordon Sanitaire voorziet noch in het verbod van het Vlaams Blok, noch in zijn uitsluiting van deelname aan de werkzaamheden van die instanties waar het gelet op zijn representativiteit wettelijk en reglementair aanspraak op kan maken. Het Cordon Sanitaire houdt evenmin een oproep in tot het verbieden van zijn televisie-uitzendingen, publikaties, openbare of andere bijeenkomsten... Waar het wel om gaat is de politieke principiële stelling dat ten alle prijze moet vermeden worden dat de democratie (nog eens) zou kunnen opgeblazen worden van binnenuit. Dit is de keuze waar we voor staan bij het niet ofwel toelaten van Vlaams Blokdeelname aan het beleid. Of zoals Jaap van Donselaar het stelt: ´je staat voor het dilemma tussen moord op de democratie of zelfmoord van de democratie´ (auteur van het boek ´De Staat paraat? De bestrijding van extreemrechts´).
Voor hen die verkiezen het Vlaams Blok te laten ´verbranden´ door ze te doen deelnemen aan het beleid: wie is er vast van overtuigd dat het Blok niet in staat is het principe van ´werk voor eigen volk eerst´ toe te passen, of vrouwen terug naar de haard te sturen met een moederloon? Wat in Frankrijk gebeurt, kan een waarschuwing zijn. Daar is het Front National bezig een institutionele tegenmacht uit te bouwen. Op lokaal vlak passen ze hun programma gedeeltelijk toe (op gebied van onderwijs, gemeentelijke tewerkstelling en via het stopzetten van subsidies voor migrantenwerking), en dit functioneert als hefboom voor het veroveren van nationale politieke macht om hun volledige programma te kunnen uitvoeren. Het inkapselen of verbranden van het Vlaams Blok kan dus geen strategie zijn.
En als u nog twijfelt over het democratisch gehalte van waar het Vlaams Blok voor staat, raden we u aan de volgende bladzijden 2 maal te lezen.
Volgens sommigen heeft een Cordon alleen maar als gevolg dat het Vlaams Blok in haar underdogpositie versterkt wordt. Wie de propaganda van het Blok heeft gevolgd, stelt vast dat deze partij zich van in den beginne de rol van ´één tegen allen´ heeft aangemeten. Deze houding is één van de belangrijkste tactische middelen die het Vlaams Blok aanwendt om zich electoraal te profileren. Daar hebben zij ons niet voor nodig. Bovendien mag niet uit het oog verloren worden dat de politieke isolering vandaag een strategische discussie veroorzaakt tussen de ´hardliners´ van Dewinter & co en de voorstanders van de Italiaanse aanpak met Annemans en Alexandra Colen (matigen van het 70-puntenprogramma in een poging tot alliantie met de traditionele rechterzijde). De studie van van Donselaar bevestigt dit effect in andere West-Europese landen: een Cordon Sanitaire blijkt eerder de interne spanningen in de extreemrechtse partijen op te drijven dan dat het leidt tot het sluiten van de rangen en dus versterking van deze partijen.
Een andere klacht is dat het Cordon Sanitaire mee verantwoordelijk zou zijn voor de mythevorming rond het Blok (cfr. Patrick Stouthuysen in Samenleving en Politiek, maart ´96). Wie heeft ooit beweerd dat het Cordon betekende dat het doen en laten van de Blokkers niet langer in het oog moet gehouden worden? Het tegendeel is echter waar: het afwijzen van politieke samenwerking doet niets af aan de overtuiging dat het Blok moet aangepakt worden door haar fascistisch karakter te ontmaskeren en door aan te tonen hoe antisociaal deze partij wel is. Het Cordon Sanitaire zegt niet dat men moet weigeren om in discussie te gaan.
De gaten in het Cordon Sanitaire zouden het bewijs leveren van de onefficiëntie van de strategie, dus weg ermee. Awel, dit is straf! Alsof de belastingfraude een argument zou zijn om het principe van belastingheffing op te heffen. Trouwens, welke alternatieve strategieën stellen de tegenstanders van een Cordon Sanitaire dan voor (tenzij ´verbranding´)? Daar horen we niets van. Laten we duidelijk zijn: het weigeren van elke politieke samenwerking met het Vlaams Blok is een principiële keuze die ingegeven is door de simpele vaststelling dat de samenleving waar deze partij voor staat en de maatregelen die zij voorstelt niet deugen. Als de gaten in het Cordon-net al iets ´bewijzen´, is het de vaststelling dat er onvoldoende maatschappelijke druk is om dit politieke isolement vol te houden. Het Cordon Sanitaire heeft zijn limieten: zij heeft slechts blijvend effect indien ze enerzijds door de meerderheid van de bevolking wordt gezien als het ´normale´ verlengstuk van een breder principieel politiek en cultureel verzet tegen de ideeën en voorstellen van het Vlaams Blok, en anderzijds indien het beleid en/of de democratische oppositie voldoende geloofwaardige antwoorden kunnen bieden op de dagelijkse problemen en onzekerheid over de toekomst. Het Cordon is noodzakelijk, maar dus niet voldoende. Want het komt er ook -en vooral- op aan de voedingsbodem van dit onkruid weg te nemen. Dit betekent meer democratie, meer openheid, meer invloed op deelname aan het beleid. Dit betekent minder sociale ongelijkheid en bestaansonzekerheid, minder werkloosheid en meer volwaardige jobs, betere en goedkopere huisvesting, niet minder maar meer openbare dienstverlening. En ook deze discussie moet ten gronde gevoerd worden.
Het Cordon Sanitaire sluit andere strategieën niet uit. Het Cordon Sanitaire sluit discussie niet uit. Het Cordon Sanitaire sluit de democratische werking van het politiek systeem niet uit. Maar het Cordon mag niet onrechtmatig gebruikt worden als excuus om geen radicale democratische, maatschappelijke keuzes te maken. We mogen de armen niet laten zakken, we moeten het hoofd koel houden en het been stijf. Samen. Tot het onzalige tij gekeerd is,
Waarom AGALEV het Cordon Sanitaire ten aanzien van het Vlaams Blok noodzakelijk vindt. Het Vlaams Blok is:
Voor ons is het duidelijk dat het Vlaams Blok voor waarden staat die haaks staan op die van AGALEV. Samenwerking van AGALEV met een dergelijke politieke formatie gaat dan ook in tegen de basisprincipes waar de Groenen voor staan, te weten: basisdemocratie, verdraagzaamheid, solidariteit en vredelievendheid. Het Vlaams Blok is een gevaar voor de democratische werking in onze samenleving. De eindconclusie kan dan ook niet anders zijn dan een Cordon Sanitaire ten aanzien van deze partij, hetgeen wat ons betreft als een democratische plicht van ieder zichzelf respecterende democratische partij moet aanzien worden.
´Cordon Sanitaire rond Zwart Blok moet blijven. Op alle niveaus!´ Het april-nummer van het sp-ledenblad ´Doen´ (jg. 4, nr.37) laat er geen twijfel over bestaan. De voorpagina titelt: "Waarom het Zwart Blok gevaarlijk blijft´ en verwijst naar de middenpagina´s. Daar worden vier foto´s afgedrukt van VB-leiders als vechtersbazen: Patrick Spinnewijn die in 1993 in Ronse een Duitse TV-reporter in elkaar ramt, Philip Dewinter in 1984 gemaskerd en gewapend te Leuven, nogmaals Dewinter terwijl hij in 1989 in Antwerpen een 17-jarige tegen de grond houdt en Xavier Buisseret in 1995 onder verdenking van sexuele aanranding. Met deze illustraties omkadert de SP EEn ondubbelzinnig standpunt voor het behoud van het Cordon Sanitaire. Noch Herman Lauwers van de vu, noch Mare Olivier van de CVP WOrden gevolgd in hun redeneringen. Dat het VB verkozenen heeft wordt niet over het hoofd gezien. ´Daarom maken ze deel uit van officiële organen (zoals het parlement), maar daarom nog niet van een vrijwillig overleg. ´Wij plegen enkel overleg met wie we respecteren en met de partijen die we vertrouwen´, aldus de SP. Het artikel zet zich verder af tegen andere pogingen om het Blok uit haar isolement te halen. Het vraagt tot slot dat de echte CVP, VLD En vu opstaan om een eind te maken aan de dubbelzinnigheid.
De electorale geschiedenis van het Vlaams Blok dateert van 1978 toen een coalitie van de Vlaamse Volkspartij (van Lode Claes) en de Vlaams-Nationale Partij (Karel Dillen) bij de parlementsverkiezingen 76.000 stemmen en één zetel (voor Dillen) vergaarde. Een jaar later ontstaat het Vlaams Blok zoals we het nu kennen, een fusie tussen de VNP En een deel van de VVP, geleid door Roeland Raes en Edwin Truyens. Bij de parlementsverkiezingen van 1981 behaalt het VB 66.424 stemmen, en bij de gemeenteraadsverkiezingen, één jaar later, 28.344 stemmen (er wordt slechts in 23 gemeenten deelgenomen). In Antwerpen scoort het Blok 5,2% en doen 2 Blokkers hun intrede in de gemeenteraad.
In 1985 en 1987 kent het Blok geen spectaculaire maar wel gestage opgang. Maar de eerste ´schok´ doet zich voor bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1988: het Blok haalt slechts 23 zetels, maar 10 daarvan staan in Antwerpen. En de tweede schok, gemeenzaam bekend als ´zwarte zondag´ komt er bij de parlementsverkiezingen van 24 november 1991: het Blok verdrievoudigt zijn kiezerspubliek en stijgt van 3,4% naar 10,8%. Hierdoor verovert de partij 12 kamerzetels en 6 senaatszitjes. In de provincies worden 36 zetels bemachtigd. En opnieuw spant Antwerpen de kroon: 25,5% van de sinj oren stemt voor het Blok. Drie jaar later is het in de Scheldestad opnieuw prijs. De dag na de gemeenteraadsverkiezingen van 9 oktober 1994 vat de Gazet van Antwerpen de evolutie als volgt samen: ´Van 16.528 stemmen in ´82 naar 54.163 stemmen in ´88. Van 54.163 stemmen in ´88 naar 76.877 stemmen in ´94. Van vijf procent naar ruim zeventien procent in ´88, van zeventien naar achtentwintig procent in ´94. Van twee naar tien zetels in ´88, van tien naar achttien zetels in ´94. Het Vlaams Blok triomfeert in Antwerpen en verdringt de SP die jarenlang de grootste formatie in de gemeenteraad was´. Maar het is niet alleen de SP die van 28,8% in ´88 naar 20,5% tuimelt en vier zetels moet inleveren. De lijst Antwerpen ´94, die CVP, vu en onafhankelijken groepeert scoort nauwelijks 15,1%, dat is 13,3% minder dan de CVP En de vu samen haalden. Ruud Martens, die de Antwerpse situatie goed kent, had reeds na de parlementsverkiezingen van 1991 de uitslagen van dat moment geëxtrapoleerd naar 1994. Opbasis van die oefening schreef hij in juli 1992: ´Om het Vlaams Blok van de macht te houden is dus een vierde partner nodig, en de ervaring leert dat een bestuurscoalitie met zoveel partijen in België niet werkbaar is´. Profetische woorden?
Maar niet alleen in Antwerpen gooit het Blok hoge ogen. In de residentiële gemeenten ten noorden van de stad (Brasschaat, Schilde, Brecht, Kalmthout, Kapellen en Schoten) wordt tussen de 8% en 18,8% gehaald. Het aantal gemeenteraadsleden in deze gemeenten stijgt van 3 naar 22. En in de ´Rode Rupel´ loopt het ook mis: in Boom kwam het Blok in 1991 niet op, in 1994 haalt het in één klap 15% en 3 zetels; in Willebroek gaat het van 3,2% naar 13,4% en 3 zetels; in Schelle van niets naar 14,3% en eveneens 3 zetels.
Ook op andere plaatsen wordt grote vooruitgang geboekt: Turnhout van 3,5 naar 12,9%, Oostende van 2,5 naar 8,4%, Sint-Niklaas van 5 naar 12,5%, Beringen van niets naar 13,9%, Vilvoorde van niets naar 13,3%, Mechelen van 8,6 naar 19,7%, Temse van niets naar 13,1%...
In Vlaanderen en Brussel behaalt het Vlaams Blok in totaal 187 gemeenteraadsleden, tegenover 23 voordien. De reactie van de krant De Morgen, die daags na de verkiezingen titelt: ´Vlaams Blok wint door licht te verliezen´, lijkt eerder op een wensdroom. De volgende dag verschijnt een wat wazig artikel om de vaststelling dat het Blok bij de tegelijk gehouden provincieraadsverkiezingen in Antwerpen en Oost-Vlaanderen licht achteruit ging (´een substantieel verlies´ wordt het genoemd), uit te werken tot een ´stagnatietheorie´.
En bij de laatste verkiezingen van 21 mei vorig jaar wordt opnieuw hoorbaar opgelucht geademd. De SP WOrdt niet afgestraft, integendeel zelfs, er is een geringe winst. In de sfeer van ´het is allemaal nog zo erg niet´, wordt door een aantal waarnemers ook het Vlaams Blok weer tot stagnatie veroordeeld. Ditmaal gebeurt het door het opduiken van een wetenschappelijk klinkende term ´het sociologisch maximum´. Niemand blijkt behoefte te hebben aan enige verklaring van dat begrip. De enig zinnige uitleg is dat men ervan uitgaat dat de groeimogelijkheden van het Blok bij welbepaalde bevolkingsgroepen zou liggen en dat dit potentieel nu opgesoupeerd is. Hierbij dient men dan waarschijnlijk aan ´kansarmen´, werklozen, bewoners van grootstedelijke ´probleemwijken´ en andere ´uitgestotenen´ te denken. De vooruitgang in een aantal kantons die niet aan een dergelijk profiel beantwoorden, kan op die manier niet verklaard worden: Kapellen 20,3% (+2,5%), Zandhoven 17,7% (+2,2%), Peer 11,3% (+3,5%), Roeselaere 7,5% (+2,8%)... In werkelijkheid is ook bij de jongste verkiezingen het Vlaams Blok de winnaar met een winst van 1,2% voor de Kamer. Die partij beschikt nu naast haar bijna tweehonderd gemeenteraadsleden over vijftien afgevaardigden in het Vlaamse Parlement, elf volksvertegenwoordigers, drie rechtstreeks verkozen senatoren en twee leden in de Brusselse Raad. Door haar numerieke groei kan ze zich nestelen in allerlei commissies en raden en krijgt ze jaarlijks tientallen miljoenen overheidsgeld.
Het Cordon Sanitaire heeft zo zijn eigen geschiedenis. Doorheen de jaren werden verscheidene pogingen ondernomen om het Vlaams Blok politiek te isoleren. De bedoeling daarvan was steeds: (1) voorkomen dat andere politieke partijen of hun mandatarissen samenwerkingsakkoorden afsloten met het Vlaams Blok, (2) verhinderen dat het racistische virus de electorale campagnes van de traditionele partijen zou aantasten. Het installeren en behouden van zo´n Cordon bleek echter gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Een eerste akkoord werd afgesloten tussen de partijen (Agalev, CVP,SP, PVV En vu) naar aanleiding van een oproep van Jos Geysels (Agalev) op het slotdebat van het congres van de Jongsocialisten op 4 februari 1989. Zeven weken later werd het protocol opgeblazen door toenmalig vu-voorzitter Jaak Gabriëls. Hij verklaarde dat ´het absurd was een verbond aan te gaan van één tegen allen´. PVV En CVP Sprongen op de kar. SP En Agalev hielden zich aan het, inmiddels vervallen akkoord.
SP-voorzitter Frank Vandenbroucke pleit andermaal voor een pre-electoraal akkoord waarbij de democratische partijen onderling zouden afspreken alle vormen van racistisch opbod uit de verkiezingscampagnes voor 24 november 1991 te weren. Deze poging wordt door de liberalen bij monde van Edward Beysen de grond ingeboord. Enkele weken later nemen een tiental christelijke organisaties de fakkel over: de democratische partijen werd gevraagd een intentieverklaring te onderschrijven waarin ze beloofden geen racistische campagnes te zullen voeren en erop toe te zien dat plaatselijke afdelingen en kandidaten zich aan de intentieverklaring zouden houden. CVP, SP en Agalev antwoordden positief, vu en PW ondertekenden de verklaring niet, hoewel de vu er zich wel toe verbond de principes van de tekst naar de letter en de geest toe te passen.
Het Vlaams Blok drijft de provocatie op. In een 70-puntenprogramma somt Dewinter zijn racistische ´oplossingen´ op voor het zogenaamde ´migrantenprobleem´. Apartheid, sociale uitsluiting en deportatie zijn de belangrijkste ingrediënten (zie ook verder).
De publikatie van het beruchte 70-puntenprogramma en incidenten op de Brusselse Grote Markt tijdens de 11 juli-viering lokken tijdens de zomermaanden ondubbelzinnige reacties uit van vooraanstaande politici uit alle democratische partijen. De verontwaardiging leidde tot het stemmen van een scherpe veroordeling van het 70-puntenplan in de Vlaamse Raad op 19 november 1992. De resolutie bestempelt het programma als zijnde in strijd met de Rechten van de Mens. En verder:
´De Vlaamse Raad stelt vast dat sommige voorstellen ervan ontleend zijn aan het programma in 50 punten van 16 november 1991 van het Front National en als oogmerk hebben de migranten in een apartheidsgroep af te zonderen en stapsgewijs uit het maatschappelijk leven te verbannen, op dezelfde wijze als van in 1933 afin nazi-Duitsland de Joodse medeburgers werden behandeld.´ Klare taal!
De veroordeling in de Vlaamse Raad vormt voor Charta 91 een rechtstreekse aanleiding om nieuwe afspraken te maken met het politieke milieu omtrent hun houding tegenover het Blok. Vanaf januari 1993 wordt de campagne gelanceerd tegen elke vorm van samenwerking met het Vlaams Blok. Met de steun van 200 ´Bekende Vlamingen´ wordt de operatie Cordon Sanitaire opgezet, waarbij aan talrijke politici gevraagd wordt een verklaring te ondertekenen (zie verder) waarin ze zich ertoe verbinden geen politieke zaken te zullen doen met het Vlaams Blok. Het Blok en haar programma moeten beschouwd worden als onbespreekbaar en dit op alle niveaus: gemeentelijk, provinciaal, nationaal en Europees. Het uitgangspunt is dat elke soepelheid in dit verband leidt tot het overnemen van argumenten en standpunten, tot het bagatelliseren van hun inhumane ideologie en tot het legitimeren van hun politiek.
Op een persconferentie verklaart Philip Dewinter dat zijn partij ´flink gehinderd wordt door de pogingen van Charta 91 om alle partijen een verklaring te laten ondertekenen dat zij geen bestuursakkoorden zullen sluiten met het Vlaams Blok´.
De festival-campagne van Charta ´Goed gemutst en in de boot genomen´ wordt gelanceerd in de vorm van een krantje dat mits enige handigheid kan worden omgevouwd tot een hoedje, respectievelijk bootje. In oorspronkelijke staat valt tekst en uitleg te lezen over het Cordon Sanitaire-initiatief en de ondertekenaars van de verklaring.
In voorbereiding van het verkiezingsjaar 1994 wordt de campagne Cordon Sanitaire verdergezet in samenwerking met Hand in Hand. Charta 91, van haar kant, start de medewerking aan het ´Snuffelpaal´-initiatiefvan Hand in Hand, dat gericht is op het opsporen en bekendmaken van elke vorm van racistische propaganda tijdens de volgende verkiezingsperiode. Het cordon sanitaire blijkt intussen goed van de grond te komen: ongeveer 600 politieke mandatarissen ondertekenden de tekst. Bovendien geven een aantal ontwikkelingen aan dat er een grote gelijklopendheid van opvattingen bestaat bij ten minste 4 Vlaamse democratische partijen. Zo is geweten dat de SP En Agalev onvoorwaardelijk achter het initiatief blijven staan. Ook binnen de leiding van de Volksunie is men het Cordon Sanitaire genegen. Maar zelfs in de CVP En de VLD is een en ander gebeurd. Op het statutencongres van de VLD in het voorjaar van 1993 staat in Artikel 2 de volgende passage: ´Zij (de VLD) Zal geen samenwerking, onder welke vorm ook, aangaan met partijen of groeperingen welke doelstellingen nastreven strijdig met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens´. Op het cvp-congres van juni ´93 werden een aantal krachtlijnen goedgekeurd, met name een Charter van de mandatarissen. Dit charter bepaalt dat de Vlaamse Christen-Democraten geen bestuursakkoorden sluiten met partijen wiens gedachtengoed en programma indruist tegen de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.
Maar tezelfdertijd hoort men stemmen opgaan tegen het isoleren van het Vlaams Blok. Zo verschijnt in het weekblad Trends een openlijk pleidooi voor een Italiaans scenario voor Vlaanderen: het Blok, de VLD En de rechterzijde van de CVP ZOuden een meerderheid moeten zien te vormen, zo wordt gesteld. Dewinter en co wrijven zich in de handen en geven te kennen te willen onderhandelen met de respectabele rechterzijde. Het Blok wil zijn etiket van eeuwige zweeppartij kwijt. Sommige kringen blijken niet ongevoelig te zijn voor een dergelijk maneuver.
Europese verkiezingen. Eerste electorale test sinds Zwarte Zondag. De regeringspartijen gaan zwaar achteruit, maar zijn toch tevreden omdat de VLD niet de verwachte doorbraak kent. Sommige jubelen zelfs om de stagnatie van het Vlaams Blok in Antwerpen. Maar extreem-rechts toont dat het zich overal heeft ingeplant. Het is nu ook in Wallonië en Brussel een belangrijke politieke factor geworden.
De gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober naderen. Het Vlaams Blok wil in vele gemeenten doorbreken en haar aantal verkozenen gevoelig opdrijven. Meerderheden kunnen worden gebroken. Op vele plaatsen zullen ze rekenkundig meetellen in de coalitievorming. Het risico dat met het Blok wordt samengewerkt (in een coalitie, met stemafspraken, met een OCMW-zetel,...) lijkt minder groot in de grote steden. Daar verklaarden alle partijen tot dan toe niet te zullen samenwerken met het Blok. Er wordt vooral gevreesd voor de kleinere gemeenten, waar lokale politici misschien minder principieel aan de macht willen blijven, waar de kleinschaligheid kan leiden tot het bagatelliseren van extreem-rechts, waar sommige stoere programmapunten tot de verbeelding spreken... In het licht van deze ontwikkelingen organiseren Charta 91 en Hand in Hand een korte, maar duidelijke manifestatie in Antwerpen: ´Afblokken!´. Tijdens deze bijeenkomst worden de partijen uitgenodigd hun engagement in het Cordon Sanitaire te bevestigen. Op zondagavond 8 oktober mag geen enkele lokale afdeling met het Blok aan de onderhandelingstafel zitten.
Gemeenteraadsverkiezingen. Het tij blijkt nog lang niet gekeerd. Uiterst rechts heeft zich electoraal geconsolideerd en is nu ook in Wallonië echt doorgebroken. Honderden mandatarissen ageren in tientallen gemeenten. In Antwerpen vormen ze de grootste partij. Maar de onderhandelingen en de coalitievormingen na de verkiezingen tonen aan dat het Cordon Sanitaire rond het Vlaams Blok werkt. In geen enkele gemeente wordt die partij betrokken bij de besprekingen en nergens neemt ze deel aan het bestuur. Een succes dus. Ja, maar...
De voortdurende electorale vooruitgang van het Blok, de ‘coalitie van de laatste kans’ in Antwerpen, de verdere inplanting van het Blok op het maatschappelijke terrein, haar grotendeels geslaagde poging om zich een ‘respectabel’ imago aan te meten, ... zijn elementen die sommige tegenstanders van het blok doen twijfelen of het Cordon Sanitaire wel gerechtvaardigd of opportuun is. Deze tegenstanders verheffen dezer dagen hun stem. Een reden voor Charta om dit ook opnieuw te doen.
Op 19 november 1992 werd in de Vlaamse Raad door alle partijen - met uitzondering van het Vlaams Blok - een resolutie goedgekeurd waarin het 70-puntenprogramma van het Vlaams Blok (gepubliceerd in juni ´92) inzake migranten scherp wordt veroordeeld.
In deze resolutie staat ondermeer te lezen dat het 70-puntenprogramma flagrant in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en met de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties.
De Vlaamse Raad stelde ook vast dat ´sommige voorstellen ervan ontleend zijn aan het programma in 50 punten van 16 november ´91 van het Front National en als oogmerk hebben migranten in een apartheidsgroep af te zonderen en stapsgewijs uit het maatschappelijk leven te verbannen, op dezelfde wijze als van 1933 af in nazi-Duitsland de Joodse medeburgers werden behandeld.
Om bovengenoemde reden verbind ik me ertoe geen politieke akkoorden af te sluiten of afspraken te maken met het Vlaams Blok, noch in het kader van democratische raden op het gemeentelijk, provinciaal, nationaal en Europees niveau, noch in het kader van de verkiezingen voor de genoemde niveaus.
´Onze partij heeft een enorm strategisch voordeel: niemand van wie ons bestrijdt, heeft de moeite gedaan ons programma en publikaties te lezen. Zij veroordelen zonder geoordeeld te hebben. Een betere tegenstander kan men zich niet voorstellen.´ Partijblad van het Vlaams Blok, Juli 1989
Het is de onweerlegbare verdienste van Mare Spruyt dat hij met zijn studie ´Grove borstels. Stel dat het Vlaams Blok morgen zijn programma realiseert, hoe zou Vlaanderen er dan uitzien? aan dat euvel verholpen heeft. Hoe zou Vlaanderen er uitzien indien het Cordon Sanitaire rond het Vlaams Blok doorbroken wordt en de partij daadwerkelijk zijn programma zou kunnen (pogen te) verwezenlijken?
Centraal in de programmateksten staat het streven naar een onafhankelijke republiek Vlaanderen: een etnisch,cultureel en sociaal-economisch homogene staat, bewoond door volksbewuste Vlamingen die hun zogenaamde ´volksplicht´ vervullen en waarbij het volksnationalisme de enig aanvaardbare levensbeschouwing is. Een hiërarchisch gestructureerd, totalitair Vlaanderen, waar rechten afhankelijk worden gemaakt van het vervullen van plichten.
Nationaliteit valt voor het Vlaams Blok samen met het lidmaatschap van de volksgemeenschap, en kan daardoor slechts via geboorte verkregen worden. In het monoraciale Vlaanderen van de toekomst is er dan ook geen plaats voor ´vreemdelingen´. Zij dienen binnen een redelijke termijn verwijderd te worden. Onmiddellijke terugkeer (met bvb. een C-130 Hercules) wordt geëist van de criminelen, de illegalen en de werklozen (´eigen werklozen eerst´) -daartoe zal een speciale politiemacht in het leven worden geroepen. Uiteindelijk doel is echter de totale etnische zuivering, een ´vreemdelingenvrij´ Vlaanderen. Ook geïntegreerde en genationaliseerde migranten (zelfs van de derde generatie) en Europese inwijkelingen zullen het onderwerp uitmaken van een ´ontmoedigingspolitiek´, door hen geheel of gedeeltelijk uit te sluiten van het sociale zekerheidssysteem in het beste geval - met geweld indien nodig; zelfverdediging, als het ware.
Maar ook de Vlamingen zelf ontsnappen niet aan een -in hun geval-ideologische zuivering. In de nieuwe Vlaamse Volksrepubliek wordt enkel gedacht in termen van ´constructieve volksverbondenheid´ en is er bijgevolg geen ruimte voor levensbeschouwelijk pluralisme. De traditionele partijen zullen worden opgeheven, de rechten van het individu moeten wijken voor ´het primaat van het organisch geheel´; het begrip democratie wordt geïnterpreteerd als een welbepaalde ideologie, nl. het dienen van de belangen van de volksgemeenschap. Vandaar dat er hoegenaamd niet gestreefd wordt naar de principiële naleving van de mensenrechten, maar vooral nadruk wordt gelegd op het vervullen van de ´volksplicht´. Vlamingen die er een afwijkende mening (op politiek, sociaal, sexueel... vlak) op nahouden worden beschouwd als ´volksverraders´ die zo snel mogelijk moeten weggewerkt worden -zeker uit die domeinen van de civiele maatschappij waarin zij opiniebepalend (kunnen) zijn: de media, het onderwijs, het culturele leven. De volksplicht uit zich op verscheidene terreinen van het maatschappelijke en persoonlijke leven.
In het kader van het ´solidarisme´ (de waarachtige beleving van de volksverbondenheid), geldt voor alle Vlamingen de arbeidsplicht. Wie niet presteert, noemt het Blok ´profitariaat´ of ´parasieten´. Werkschuwe Vlaamse werklozen zullen zich verplicht moeten inschakelen in de zogenaamde gemeenschapsdienst (maatschappelijk nuttig werk zoals straten vegen, papiertjes rapen in de parken, bomen snoeien en onkruid wieden), zoniet verliezen zij het recht op een uitkering. Het recht op een werkloosheidsvergoeding is bovendien in elk geval tijdelijk (´een vangnet, geen hangmat´), hangt af van de globale gezinssituatie en kan niet langer beschouwd worden als een individueel recht. Misbruiken worden geweerd door ´een geautomatiseerde controle van vingerafdrukken´.
De soildaristische gemeenschap stelt het volksbelang boven het klassebelang. Werknemers dienen zich in te schakelen in een arbeidscultuur waarbij het onderscheid tussen werkgever en -nemer vervaagt en syndicaten plaatsruimen voor corporatistische beroepsverenigingen die enkel de vakbekwaamheid als doel stellen. Maximale inzet voor het bedrijf is het credo, stakingen zijn uiteraard uit den boze.
Ook thuiswerkende moeders presteren en vervullen hun belangrijkste volksplicht: het opvoeden van hun volbloed Vlaamse kinderen volgens een nationalistisch geïnspireerde pedagogie. Zij worden daarvoor vergoed met een ´opvoedersloon´ en beide ouders met meervoudig stemrecht: een bijkomende stem per minderjarig kind. Kinderrijkdom is overigens geen keuze, maar een plicht - zij het uitsluitend binnen het monogame, onverbreekbare, geïnstitutionaliseerde, ´organische´ gezin. Elke andere samenlevingsvorm wordt ervaren als ´volksvijandig´ en bijgevolg te weren. Homofilie wordt een aberratie genoemd en zelfs gemengde huwelijken zijn verboden.
Uitvoerders en plegers van abortus worden als volksverraders bestempeld en definitief uit hun politieke rechten ontzet op grondwettelijke basis. Ook voorbehoedsmiddelen die slechts werkzaam zijn na de bevruchting (spiraaltje, morning-afterpil...) worden verboden.
Tegen aids wordt een morele kruistocht gevoerd en ´risicogroepen´ (ruim geïnterpreteerd: piloten, bus- en treinbestuurders, kappers...) moeten zich laten testen en elke besmetting moet verplicht worden aangegeven bij een centrale databank.
Drugs (alle soorten, het onderscheid tussen hard en soft drugs wordt met opzet genegeerd) bedreigen de geestelijke en fysieke gezondheid en zijn als dusdanig volksvijandig, want ondermijnen het morele bewustzijn van de Vlaamse jeugd. Grote mede-schuldige is de on-geest van mei ´68, het laxisme en de permissiviteit. Drugsverslaafden zijn slachtoffers, maar tevens ook potentiële misdadigers die verplicht moeten behandeld worden.
Wat betreft criminaliteit, pleit het Vlaams Blok voor de spreekwoordelijke ´harde aanpak´. Crimineel gedrag wordt beschouwd als een etisch en geen sociaal-economisch probleem. Ook hier is de permissieve maatschappij medeverantwoordelijk en kan het herstel van een conservatief maatschappijmodel met aandacht voor tucht en zelfdiscipline soelaas brengen. Diezelfde volksgemeenschap moet als geheel gemobiliseerd worden in de strijd tegen de misdaad, o.a. door het vormen van buurtuitkijk- en waakzaamheidscomites. Bovendien krijgt elke burger het recht zich te bewapenen -zelfverdediging, alweer.
Verzachtende omstandigheden, psychiatrische ontoerekeningsvatbaarheid e.d.m. bij de rechtspraak worden afgedaan als verzinsels van linkse criminologen. Elke straf moet volledig uitgezeten worden, behalve de doodstraf die wel kan uitgesproken worden, maar niet uitgevoerd.
Het Europa van het Blok is een levende, organische eenheid, gebaseerd op de natuurlijke volksentiteiten - daarvoor dienen de na-oorlogse grenzen van de huidige staten wel eventjes hertekend te worden. Ook hier wordt raciale homogeniteit nagestreefd - die van het blanke ras. De bescherming van de eigen identiteit van de participerende volkeren staat centraal in een confederaal Europa met grote volkssoevereiniteit en een beperkt communautair recht. Het Vlaams Blok is pro een Europese eenheidsmarkt, maar contra een eengemaakte sociale politiek (´een linkse fictie´). Voor een vrij verkeer van kapitaal, goederen en diensten, maar tegen dat van personen
Op militair gebied wordt geopteerd voor een Europees leger onder het motto ´Europa Derde Macht: anti-communistisch en xenofoob´, om het eigen territorium te verdedigen en de economische en strategische belangen van Europa in de wereld te vrijwaren. Het ´economisch zelfbeschikkingsrecht van elk volk´ wordt hier gemakshalve opzij gezet. Europa vormt in die optiek immers het centrum van de beschaafde wereld en het aanschouwelijke bewijs van de blanke superioriteit. Zelfs de ´begeleide terugkeer´ van migranten wordt vanuit dat standpunt bekeken als het uitdragen van cultuur en kennis -een onbetwistbaar monopolie van het blanke ras. Solidariteit tussen blanken overal ter wereld is dan ook een evidentie.
Deze opvattingen zal zelfs de aandachtige lezer niet terugvinden in de propaganda die het Vlaams Blok voor het grote publiek verspreidt. Er wordt niet zozeer gelogen, dan wel verzwegen. Wat de potentiële kiezer zou kunnen afschrikken (verplichte gemeenschapsdienst voor werklozen, arbeidsherverdeling tussen gezinnen i.p.v. individuen, flexibel loon, moeder aan de haard, uitbouw van de wapenindustrie - inclusief kernwapens enz.) wordt wijselijk achterwege gelaten in deze publicaties. Dit is onderdeel van een bewuste strategie.
´De verkoper moet steeds ten rade gaan bij de publieke opinie alvorens te beslissen´ en ´die onderwerpen bespelen die de doelgroepen die hij wil bereiken interesseren en ter harte gaan´ raadt Dewinter de verkiezingskandidaten aan. Of zoals Karel Dillen het verwoordt:´Ideaal is een elitair programma te kunnen koppelen aan een populistische toevloed van stemmen´.
Mare Spruyt, Grove borstels. Stel dat het Vlaams Blok morgen zijn programma realiseert, hoe zou Vlaanderen er dan uitzien?, uitgeverij Van Halewyck, 1995.
Deze punten komen niet alleen uit ´Cinquante mesures sur l´immigration´ van Le Pen, maar zijn bovendien geïnspireerd door het Nationaal-Socialistisch programma van Hitler. Voor het Vlaams Blok zijn de Rechten van de Mens ondergeschikt aan het Eigen Volk Eerst-principe (mede omdat de mensenrechtenverklaring van de VN Opgesteld is door mensen uit Senegal, de Ivoorkust e.a.) Vandaar dat het Vlaams Blok zijn terugkeerplan mogelijk acht, alhoewel het illegaal is omdat het Europees Verdrag collectieve uitzetting van vreemdelingen verbiedt.
Commentaar overbodig.