´Charta-hoorzitting verdrinkt in overaanbod´ titelde de Gazet van Antwerpen op 23 november. Nog geen jaar bezig en reeds overaanbod ! Hebben we onze slogan ´Zeven miljoen kiezers dat moet je verdienen, elke dag´ te letterlijk genomen en de rekken overvuld ? Je hoeft de opinie van de Gazet van Antwerpen natuurlijk niet als het ultieme wijze woord te beschouwen, maar die kritiek werd ook elders geformuleerd. Met name in een interessante blunderbrief die Hans Bonte, een aandachtige deelnemer aan de hoorzitting, ons en De Morgen toestuurde.
Wat schrijft Bonte ?
Bonte besluit zijn kritische brief met de zin ´."Charta 91 heeft nog een lange weg te gaan." Hierover kunnen we het onmiddellijk eens zijn. De achterliggende vragen zijn echter : bewandelen we de goeie weg, was de hoorzitting een zinvolle etappe op die weg, en bestaat er hier in deze zakdoek tussen Hamont en Heist , ruimte om ook eens te verdwalen op zijwegen ? De bedoeling van de hoorzitting was : een confronterende dialoog aanknopen met de Vlaamse beleidsverantwoordelijken over de stand van zaken één jaar na de verkiezingen. Veranderde er iets in de functioneringswijze van het democratisch bestel en werd dit bestel in de steigers gezet om het te renoveren ? Werd de bezuinigingslogica doorbroken en indien niet, wat zijn daarvan de oorzaken ? Werden de baten en lasten eerlijker verdeeld ? Wat is er geworden van het embryonale gewetensonderzoek dat de media onmiddellijk na 24 november 91 ondernamen ? Wordt er gewerkt aan het dichten van de culturele kloof tussen ´de elite´ en ´het volk´ ? Hoe wordt de bestrijding van racisme en xenofobie aangepakt ? Werkt het rechtsapparaat doelmatiger en doorzichtiger ? Daartoe werden beleidsverantwoordelijken uit allerlei sectoren van het maatschappelijk leven uitgenodigd : politici, magistraten, mediaverantwoordelijken, mensen uit de financiële en economische wereld, vakbondsleiders enz. De vragenstellers en de ondervraagden werden op verschillende momenten van de stand van zaken op de hoogte gebracht. Alleen de exacte inhoud van de vragen werd niet aan de beleidsmensen bezorgd. De door Bonte gesignaleerde ´blunders´ zijn grotendeels het resultaat van de manier waarop we de zaak aanpakten. Wij hadden vooraf geen enkele garantie dat wie dan ook op onze uitnodiging zou ingaan. Weigeren of negeren kon op geen enkele wijze bestraft worden. Het blijkt dat van de tientallen mensen die we vroegen vooral de politici positief reageerden. Leo Neels van VTM had toegezegd, maar liet enkele dagen voor de hoorzitting weten dat hij niet aanwezig kon zijn. De heren Huyghebaert van Almanij, Peeters van de Bank Brussel Lambert, Davignon van de Generale, Leysen van Agfa Gevaert verontschuldigden zich of reageerden niet. Het is hun goed recht om te menen dat zij alleen verantwoording dienen af te leggen tegenover hun aandeelhouders, maar wie die wereld wat volgt, weet dat de ´kleine aandeelhouders´ van de BBL en de Generale de laatste tijd weinig reden tot voldoening hebben over die verantwoording. In magistratenkringen kregen we ook zo goed als nul op het rekest. OK, misschien hebben we niet iedereen die eventueel kon/wou komen, uitgenodigd. Nobody is perfect. Slechts een goede week voor 22/11 hadden we een (bijna) definitief zicht op de samenstelling van de.groep .ofschoon de eerste reeks uitnodigingen bijna 5 maanden voordien de deur uitgingen.
Gedurende die periode werden de vragen voorbereid door tientallen mensen. Over de inhoud en de formulering van de meeste vragen die in de deelpanels werden gesteld, is uitvoerig gediscussieerd. Ze zijn niet gefabriceerd door een ´politiek bureau´. Ook hier liep niet alles ´professioneel´, soms is Charta eerder een kladwerk dan een netwerk, maar gelukkig zal de definitieve versie nooit geschreven worden en kunnen we blijven schrappen en verbeteren.
Dat was de stand van zaken op zondag 22/11 om 1 3 uur. Op dat moment begon het nagelbijten : wie van de beleidsmensen en de vragenstellers zou er ultiem niet komen opdagen ? Hoeveel mensen zouden bereid zijn om zich op een zondagnamiddag naar de VUB te begeven en er 150/200 frank neer te tellen om deel te nemen ? Zou de zaak niet in het honderd lopen ? Het antwoord pakte in elk geval positief uit. Ik heb geen zicht op wat er in deelpanels gebeurde, maar bij ´De burger en het geld´ werden interessante aanzetten tot verdere discussie gegeven, werd niet in one-liners gevraagd en geantwoord en was de sfeer niet ´anti-politiek´. Het centrale debat was inderdaad overladen, waardoor de tijd ontbrak om uitgebreid te vragen en te antwoorden. Excuses aan Schaevers en De Smet, die meermaals met het zweet in de handen moeten hebben gestaan.
Maar ook dit : waren er veel politici (m/v) die erin slaagden om - met een bevlogen woord (en niet met een one-liner) - de keuze voor dit vak te verdedigen en aan te tonen dat je niet ´zot dient te zijn om vandaag de dag nog aan politiek te doen´´ Was die krik niet het bewijs dat de discussie vaak weinig spetterend was? Bovendien heeft niemand de politici (m/v) belet te praten over andere domeinen dan de hun toegewezen bevoegdheid. Claes musiceert, Eyskens schildert, Verhofstadt fietst en, dare l say it, Chevalier is een kenner van de Lichtstad. Goed, voornoemden waren er niet, maar ik kan mij nauwelijks voorstellen dat er bij de aanwezigen geen zinvolle ideeën leven over de achterliggende problemen van de ´slecht werkende democratie´. Dat kwam er eigenlijk niet uit.
Een woord over het ´publiek´. Onverdraagzaam ? Anti-politiek ? Weeg uw woorden, mijn vriend. Tenzij we de duizend mensen individueel aan het woord hadden gelaten, en dan zou het pas overladen zijn geweest, konden de aanwezigen hun instemming/ongenoegen slechts kenbaar maken door applaus/gemor. Toegegeven, dit zijn weinig gearticuleerde middelen tot meningsuiting, en we horen ons te verontschuldigen omdat we het publiek tot deze primaire vorm van deelname hebben gedwongen. Overigens is politiek ook emotie, en niet alleen discussiecultuur. De panelleden zullen ongetwijfeld wel al voor hetere vuren hebben gestaan. Zijn we nu echt niks meer gewoon ? Zelfs senatoren brengen tegenwoordig al eens een gettoblastertje mee naar hun werk. Wel dan ...
Ik weet het op voorhand Toch knijpt het mijn strot dicht. Ik noem het "de inteeltkwestie". Van de duizend VUB-burgers die hier rondlopen, ken ik er griezelig veel bij naam;
Er is de mevrouw Maes die bij ons thuis kwam toen ik drie was.. Zij speelde in een toneelstuk dat mijn vader dan regisseerde wel een heel andere stroom: de Elbe...
Er zijn de kinderen uit mijn klas: Tom die helemaal geen slagerszoon was, maar wél al Lanoye heette. En Hanne met wie ik alle boeken van Karl May woord voorwoord spelde en speelde, het testament van Winnetou ondertekenden we doodserieus met ons bloed (wat mijn redispen voorgoed verneukte, en mijn tekeningen nog slechter maakte dan ze toch al waren)
Er is Marc met wie ik, toen hij nog verbondscommissaris was, voortdurend ambras had.
En Mieke met wie ik op de trein parlementaire pendelaarsbabbels doe.
Er zijn de leraren, kollega´s, buren, vrienden...
De man voor wie ik nu werk loopt hier rond, en de werkgever van daarvoor ook.
En die van daarvoor net zo goed (alleen van de mogelijke volgende weet ik perfekt zeker dat hij hier niet is.Oef)
Een lichte vorm van inteelt dus.
Bijna alle mensen uit alle levens komen altijd weer terug.
Het heeft iets hartverwarmends En is tegelijk een tikkeltje beangstigend.
Ik weet niet goed welk gevoel winnen moet...
Er is veel hetzelfde.
Er zijn burgers die van de vroege middag al lopen zagen en zeveren dat het "ONDEMOKRATISCH is dat politiekers en panelleden in een aparte VIP Foyer huizen..."" en ook "dat het niks nieuws is wat Charta doet.Het blijven immers woorden, woorden en nog eens woorden. En groot gepraat brengt weinig baat."
Ik maak er mij niet druk in.
Het lijkt me logisch dat sprekers opvang krijgen, en een precieze uitleg over waar ze om welk uur moeten zijn.
En ik gun Belangrijke X de kans om en passant de kwestie van levensbelang met Importante Y te kunnen regelen en daar tegelijk Rijzende Ster Z bij te betrekken. (Deze foyer bespaart hen minstens een week telefoneren)
En natuurlijk bestaat een hoorzitting vooral uit woorden.
Natuurlijk zijn er mensen die doen alsof ze luisteren naar iemand die doet alsof hij iets zegt.
Natuurlijk zijn er bij die hun gedachten nogal moeilijk onder woorden kunnen brengen (maar daar heb ik geduld mee) Natuurlijk zijn er ook die hun woorden nogal moeilijk onder gedachten kunnen brengen (en met die kategorie heb ik het iets moeilijker)
Maar veruit de meeste tussenkomsten zijn grondig voorbereid en ´gedragen´. Dat troost me. Daardoor kan ik veel verdragen.
Er is dus veel van hetzelfde. Maar dat kan best.
Massa´s dingen zijn ook anders: Vandaag lees ik niet wat Claus schrijft, het is andersom: hij keurt ,over de schouders van iemand anders heen, mijn verslagkrabbels in de kantlijn.
Kruithof staat niet te blinken op het spreekgestoelte, hij zit twee rijen banken achter mij zeer somber te kijjken.
De ´ondervragers´ verstoppen hun benen achter een tafel met groen laken, en de ´beleidslui´ zitten vrij massaal én vrij bloot op een soort tribune.
Dit is bovendien beslist de allereerste keer in jaren dat ik Kris Merckx niemand zie proberen te bekeren.
Ik vraag me af waarom niet.
Zou hij het hier niet nodig vinden, of geeft hij het juist op voorhand op? Massa´s dingen zijn dus anders.En dat doet deugd.
Van de slotzitting bewaar ik vooral de onvoorstelbare taalkloof tussen politiekers en kunstenaars.
Die blijft mij verbazen. Ik raak er niet op uitgekeken.
Bewindslieden die bijna al hun zinnen beginnen ´met betrekking tot.´ en dan minstens zeven paragrafen nodig hebben om minachtend te doen over een one liner.
Bij de kunstenaars gaat het precies andersom: zij maken in één zin zeven paragrafen met de grond gelijk...
Al zijn er bij beiden, bewindslieden en kunstenaars, echte ´kunstenmakers´.
Er zijn er die ´t briljant doen, en er zijn er die stuntelen.
Er zijn er die tamtam-analyses maken waarbij ik niet snap hoe het komt dat mijn hoofd niet uit elkaar spat van koleire.
En bij allebei zijn er die het wereldleed uitleggen op het niveau van een An en jan-leesboekje. De aardbol die ze bekommentariëren is even plat als hun woordkeus; wie niet slecht is, is goed...
Er zijn er die duistere praat verkopen.
Vergeleken met de helderheid van hun betoog is elke glimworm een halogeenspot.
Er zijn er die even belachelijk pathetisch uit de hoek komen als een overjaarse non die in een hoerenkast de verrukkingen van het borduren en kantklossen predikt.
Veel zaalvragen ontgoochelen me.
Het is blijkbaar bijzonder moeilijk om de allerindividueelste emotie van de allerpersoonlijkste ervaring toch een beetje te boven te gaan, en los te laten.
Het doet me grommelend denken dat de vrijheid van meningsuiting nergens in slechtere handen is dan bij mensen die die vrijheid verdedigen zonder een mening te hebben.
Die gedachte is niet wat ik wil.
Eén incident vind ik ronduit pijnlijk.
En daar word ik somber van .
Maar je mag me niet verkeerd begrijpen.
Ik ben blij met deze natte zondag die op één jaar tijd duidelijk van kleur veranderde.Bijzonder blij.
En ik geef Erik gelijk.
We hebben niks minder nodig dan meer van hetzelfde.
Nog hoorzittingen dus.
Met andere mensen, op andere plaatsen, in andere tijden.
Ik ben blij met deze zondag.
Want het tij kan keren.
En het rommelt al in de branding!
Hoe moet je en zo omvangrijk onderwerp als ´De burger en de kwaliteit van het leven´ aanpakken zonder daarbij ook maar één belangrijk aspect uit het oog te verliezen ? Ziedaar een ambitieus opzet waar de werkgroep zich grandioos op verkeken heeft. Al na de eerste vraag bleek dan ook dat het moeilijk zou zijn om binnen de 120 minuten zeven panelleden tien in referaat vermomde vragen te laten beantwoorden. Zelfs een geroutineerd moderator als William Van Laeken had het daar lastig mee. Het is best mogelijk dat die namiddag dan ook niemand echt aan z´n trekken is gekomen. Alvast niet de vraagstellers, die met inzet van al hun deskundigheid en engagement een fundamenteel probleem moesten samenballen in één enkele vraag van amper twee minuten. En ook niet de panelleden, die elkaar bij iedere vraag de tien resterende minuten betwistten waarbinnen ze het publiek wilden overtuigen van hun dossierkennis en van alle initiatieven die ze terzake al hadden genomen. En de Burger in de zaal, om wie het tenslotte toch allemaal te doen was ? Die zat erbij en keek ernaar.
Hoewel, helemaal in het begin sprong één enkele echte burgeres energiek en met duidelijke kennis van zaken mee in het debat. Daarna echter zonk de zaal stilletjes weg in een beleefde passiviteit. Ze was niet eens meer te bewegen tot een schuchter applausje of een afkeurend gemompel. Maar ja, echte, algemene, politieke hangijzers werden systematisch bedolven onder technische uitweidingen of verzopen in details. Nochtans, toen bijvoorbeeld Johan Sauwens langs z´n neus weg het grondeigendomsrecht heilig verklaarde , of toen Mia De Vits, met een stelligheid een betere zaak waardig, de onaantastbaarheid van de economische groei verkondigde of nog, toen Dr. jef Deloof zich zorgen maakte over de toenemende privatiseringsmanie, toen sprong er zoiets als een vonk over. Helaas, er was niemand om naar de lont te grijpen.
Het panelgesprek ´De burger en het geld dat voorbereid werd in de Charta-werkgroep Financiering, was een succes. De ondervraagde verantwoordelijken van maatschappij -LUC Van den Brande, Erik Derycke, Prof. Wim Meeusen (Hoge Raad voor Financiën), Prof. Herman Verwilst (voorzitter ASLK-holding), Robert Voorhamme (Vlaams ABVV) en LUC Cortebeek (Vlaams ACV)- kregen een reeks pertinente vragen voorgelegd, zowel vanwege de Charta-vragenstellers, als vanuit de zaal. Vragen over zowat alle sociaal-economische topics die ten grondslag liggen aan de verrechtsing en de dualisering, passeerden de revue : de overheidsschuld en de rentelasten erop, de fiscale fraude, de steeds afnemende opbrengst van de vennootschapsbelasting en de inkomenspolitiek of het gebrek aan funktionele herverdelingsmechanismen. Over Europa (om Maastricht niet te noemen) werden vragen gesteld rond de begrotings- en schuldnormen, het uitblijven van fiscale harmonisatie,en de negatieve effecten van het convergentieplan op de conjunctuur .
De werkloosheid,die samen met de Belgische schuld doorslaggevend is voor de dualisering tussen arm en rijk, werd door de vakbondslui en de Vlaamse minister-president behoorlijk uiteenlopend aangepakt. Tenslotte werd het nieuwe initiatief van de Staatssecretaris voor ontwikkelingssamenwerking over de kwijtschelding van de privé-schulden van de derde wereld toegelicht in de bespreking van de kloof tussen Noord en Zuid.
Van deze thema´s wordt te vaak aangenomen dat er geen marge bestaat voor een beleid met andere doelstellingen, of andere accenten. De discussie verduidelijkte echter dat er binnen de Europese, Belgische en Vlaamse context toch nog alternatieven bestaan. Op twee uur tijd een zo breed terrein bestrijken, leverde een uitputtende, maar boeiende discussie op die de ´verantwoordelijken´ niet toeliet de platgetreden paden van de insiders te bewandelen. Het viel trouwens op dat de panelleden een stuk minder defensief speelden dan een uur later in de centrale hoorzitting.
Tenslotte valt het volgende -verheugende- feit vast te stellen : de vragen die door de Charta-werkgroep Financiering voorbereid werden en thema´s die wegens tijdgebrek niet aan bod konden komen, werden in veel gevallen toch ter sprake gebracht door de ondervraagden. Dit bewijst niet alleen dat zowat alle sociaal-economische problemen verband houden met elkaar, maar ook dat ons panel zich bij open vragen niet beperkte tot een oogkleppen-benadering. Nu de politieke actie nog !
Nog hartelijke dank aan alle aanwezigen, aan de mensen die actief zijn in de werkgroep Financiering en aan de vragenstellers van Charta : Paul Verbraeken, Louis Van Geyt, Paul Van Steenvoort, René De Preter, Frank Van Thillo en Thierry Warmoes.
Een permanent tot de nok gevuld auditorium, een podium, een tafel, en vijf naamkaartjes waarachter ... vier mensen : voorzitster van de BRTN Els Witte, minister van cultuur Hugo Weckx, moderator Marc Reynebeau en minister van onderwijs LUC Van Den Bossche. Leo Neels was dus niet komen opdagen. Waarom hij er niet was .mogen alleen Mike en Guido weten. Misschien lag het boek van Marijke Libert hem nog zo zwaar op de maag dat hij geen kritische vragen meer kon slikken. Er was nochtans digestief water van eigen bodem voorzien.
Nu goed, een eerste vraag werd afgevuurd.
Dat ging niet van :
Vraagsteller : Mijnheer de minister, leg ons eens uit waarom u inzake het onderwijs een neo-liberaal beleid voert?
Waarop de minister : Hoc bedoelt u ?
Waarop de vraagsteller met enkele klinkende cijfers uithaalde en in een boeiende discussie trad.
Neen, zoals Johan Anthierens op het einde stelde: het bleef al te braaf. De vragenstellers kwamen hun goed onderbouwde stelling opdreunen, waarna. ze als een haas weer in het publiek verdwenen en het panellid zijn lesje mocht opzeggen. Van een flitsend debat was niet echt sprake . Met de problemen in het onderwijs werd een heel uur gevuld. De malaise bij en de druk op de leerkrachten werden door Frank Maerten en Chico Detrez ter spake gebracht .An Vranckx en Karin Verelst vroegen zich af welk standpunt België zal innemen bij de stemming van het ´Memorandum over Hoger Onderwiis in de Europese Gemeenschap´ Het Memorandum gaat over de financiering van het universitair onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek . De minister antwoordde dat de malaise een wezenlijk probleem is en dat België de redenering van het ´Memorandum´ niet zal volgen. Op vragen van Bob Loisen, Angelo Desmine, jon Goubin en Rik Carmen over de multiculturele samenleving en het sociaal-cultureel werk kregen we vanwege de panelleden weinig wereldschokkends te horen. Er werden heel wat open deuren ingetrapt.
Jozef Deleu wees er op dat de verrechtsing mede een gevolg is van de Vlaamse zelfgenoegzaamheid, die zich uit in kreten als ´Vlaanderen leeft´, ´Wat we zelf doen, doen we beter´ en tenslotte ´Eigen volk eerst´. Minister Weckx zei dat de bevoegde commissie onderbemand is, maar dat er zeker werk zal van worden gemaakt. Johan Anthierens klaagde de verdoken reclame op de radio aan. Els witte vond dat dit inderdaad niet kan en zij beloofde de vraag aan de programmamakers voor te leggen. Piet Piryns vroeg of het niet zinvol zou zijn om de media te onttrekken aan de wetten van de vrije markt; het panel kon zich daarin wel vinden, maar hield zich verder op de vlakte.
En zo ging het er rustig aan toe. Niet echt kabbelend, daarvoor was de tijdsdruk te groot, maar ook niet echt sprankelend. Het spreekt vanzelf dat er veel meer aan bod kwam en dat een en ander hier karikaturaal wordt weergegeven. Maar voor men ons weer van anti-politiek beschuldigt, willen we graag verwijzen naar de titel van dit stuk : het was en blijft een impressie. Wie alles nog eens gedetailleerd wil nalezen, kan dat door het boek te bestellen, waarover elders in dit nummer meer.
Tot slot nog alle lof voor de moderator omdat hij erin slaagde binnen de gestelde tijd iedereen aan bod te laten komen.
Op een zondag, nog vroeg in de namiddag, moet een publiek met enige omzichtigheid benaderd worden. Daarom hadden de burger en de staat eensgezind besloten hun sessie te openen met een gesprekje over eerstgenoemde en het recht.
Onderzoeksrechter Bloed en substitute Reynders beschikken beiden over een aangenaam stemgeluid en wilden zich hoegenaamd niet bewijzen. Dat hoefde ook niet: als vertegenwoordigers van een instituut dat vaak met de vinger wordt gewezen omwille van z´n betrokkenheid bij de internationale ivoorhandel, was hun aanwezigheid op zich al meer dan verheugend. Alain Bloch wees erop dat het strafrecht al te vaak wordt gezien als een middel om maatschappelijke problemen op te lossen, terwijl het eigenlijk slechts gericht is op het oplossen van individuele gevallen. En volgens Diane Reynders is een jurist maar een jurist, en is voor slachtofferhulp en dader-begeleiding dan ook een psychologisch-sociaal geschoolde begeleiding noodzakelijk.
Ondertussen was de burger wakker geworden, en omdat zijn partij er niet was, wilde hij wel eens wat van die andere partijen horen. Een goed moderator als Flip Voets voelt zoiets aan, en met een rondvraag naar de standpunten over het voorstel-Erdman (aanpassing van de anti-racisme-wetgeving) maakte hij de overstap naar het minderhedenthema. Daarbij werd Marc Van Peel, die twijfels uitte bij het nut van een repressieve aanpak van het racisme en het voorstel "eerder" zou steunen, door Paula D´Hondt op het hart gedrukt dat de CVP ("haar partij") het voorstel móét steunen. Bij een tweede rondvraag, i.v.m. het stemrecht voor allochtonen, was D´Hondt al heel wat bedeesder. Terwijl Marc Van Peel erop wees dat in het kader van een Europese Politieke Unie het onderscheid tussen EG-en niet-EG-onderdanen nu éénmaal reëel is, omwille van wederzijdse gelijkberechtinging, deed Frank Vandenbroucke nog eens haarfijn uit de doeken waarom de SP politieke integratie via naturalisatie voorstaat, aangezien dit de genaturaliseerden meteen verplicht te stemmen.
Dat teveel helderheid al gauw koel wordt, is geweten. Een vraag van Ruud Martens over twee concrete voorstellen van D´Hondt kon dit euvel al snel de wereld uit helpen. Na wat gezellig over en weer gebabbel en getutoyeer kon de luisteraar concluderen dat er ook een kloof bestaat tussen de politicus en het beleid, dat de openstelling van de openbare dienst voor niet-Belgen niet geheel naar wens verlopen was, en dat aan de vraag naar lessen Nederlands maar voor een vierde kan voldaan worden.
Wat de zelforganisatie van de migranten betreft, kon dezelfde diagnose gesteld worden: vragen stellen aan de macht is moeilijk in geval van zo grote onmacht. Maar niet getreurd, er vielen natuurlijk ook positieve punten te noteren: als voorbode van de organisatorische kwaliteiten van onze toekomstige samenleving was de feilloze timing (four o´clock: tea-time) alvast beloftevol. De onbesproken activiteiten van ombudsman Tuur Van Wallendael in Antwerpen kunnen als een lichtend voorbeeld gesteld. En, misschien wel het belangrijkste: de democratie werd hoegenaamd niet in vraag gesteld. ´t Is alleen dat ik als medewerker van de subgroep rond dat laatste thema wel wat ´ op m´n honger ben blijven zitten...
Tijdens de hoorzitting kwamen een aantal leden van de werkgroep tussen in de sessie Burger en Staat. Ondanks de afwezigheid van een tegenspeler -het beleid maakte verstek - bood de hoorzitting voor de medewerkers van de werkgroep Rechtsbedeling de mogelijkheid om - zij het zeer beknopt - de thema´s van hun voorbije werkzaamheden naar het publiek te verduidelijken.
De hoorzitting heeft ook een aantal samenwerkingsverbanden tussen de werkgroep Rechtsbedeling en andere democratische groepen die met recht bezig zijn, versneld. Aldus ontstond een intense samenwerking met het kritische rechtstijdschrift "Tegenspraak". Een gemeenschappelijke persconferentie van Charta 91 en Tegenspraak kwam tot stand enkele dagen voor de hoorzitting. Ook de leden van de groep "de Verontruste Juristen", die in de actualiteit kwamen rond de wet op het racisme, vervoegden de werkgroep van Charta 91. Tenslotte is er de opmerkelijke medewerking van verschillende juristen-magistraten die ook deel uitmaken van de zopas opgerichte magistraten-werkgroep "Magistratuur en Maatschappij".
De werkgroep zal verder regelmatig tussenkomen, in het publieke debat, in samenwerking met deze verschillende groepen, telkens we ervaren dat het rechtsbeleid tekortschiet in haar bedoeling: nuttig, rechtvaardig en efficiënt te zijn voor de mensen.
Zoals u in het slotwoord door Eric Corijn na de centrale hoorzitting al kon horen, neemt Charta alvast twee nieuwe (inter)nationale initiatieven. Hierover wat meer informatie
In de tweede alinea van ons manifest wordt gezegd dat het succes van Extreem-rechts een Europees fenomeen is en een symptoom van dieperliggende processen die uitmonden in maatschappelijke ontwrichting. Onze hoofdthema´s in de strijd tegen de verrechtsing, zoals de kwaliteit van de democratie, de sociale ongelijkheid en de culturele vervlakking, moeten daarom ook in een Europese context worden bekeken. De discussies die de laatste maanden zijn gevoerd over de Europese eenmaking en het Verdrag van Maastricht hebben duidelijk aangetoond dat dit politiek en economisch project heel erg vervreemd is van de burger.
We geloven ook niet dat het in zijn huidige vorm een oplossing kan bieden voor de toenemende sociale spanningen en het daaruit voortvloeiend racisme. Daar komt nog bij dat de nationale regeringen heel wat bevoegdheden hebben afgestaan aan de Europese Gemeenschap en dus enkel met machteloosheid kunnen reageren op rechtmatige eisen van de bevolking. Wij willen de politici dus op hun woord nemen als ze zeggen dat een aantal problemen ´enkel op Europees vlak aangepakt kunnen worden´. Vanaf 1 juli 1993 zal België gedurende zes maanden het voorzitterschap van de Europese Gemeenschap waarnemen.
Charta wil daarop inspelen met drie initiatieven :
Aan de verschillende werkgroepen van Charta wordt gevraagd om na te denken over de onderwerpen die vanuit hun invalshoek kunnen aangebracht worden. Voor de coördinatie daarvan en de voorbereiding van de internationale conferentie wordt een speciale werkgroep samengesteld met iedereen die daaraan wil meewerken. Contact opnemen dus, en wel met :
Francine MESTRUM, Wellingstraat 89, 9000 Gent tel. en fax 091/25.21.42
Op 19 november jl. nam de Vlaamse Raad met 1 29 stemmen voor (die van alle partijen, behalve het Vlaams Blok) en 16 tegen (rara) een resolutie aan waarbij het 70-puntenprogramma van het Blok, gepubliceerd op 6 juni 1992, scherp op de korrel wordt genomen.
In de resolutie staat o.m. te lezen :
"De Vlaamse Raad (...)
-stelt vast dat sommige voorstellen ervan ontleend zijn aan het programma in 50 punten van 16 november 1991 van het Front National en als oogmerk hebben de migranten in een apartheidsgroep af te zonderen en stapsgewijs uit het maatschappelijk leven te verbannen, op dezelfde wijze als van 1933 af in nazi-Duitsland de joodse medeburgers werden behandeld;
-stelt vast dat verscheidene van de 70 voorstellen discriminaties invoeren, die flagrant in strijd zijn met het Europees verdrag voor de rechten van de mens; (...)""
De resolutie somt dan een vijftiental van de 70 punten op . Ze vermeldt ook telkens de precieze beschikkingen van het Europees verdrag voor de rechten van de mens waarmee deze punten strijdig zijn (het betreft o.m. de vrijheid van vereniging, het recht op eerbiediging van het gezinsleven, het ongestoord genot van eigendom, het verbod op collectieve uitzetting van vreemdelingen, de niet-discriminatie inzake onderwijs, sociale zekerheid, tewerkstelling...).
De tekst besluit als volgt :
"(De Raad)
-bevestigt bijgevolg uitdrukkelijk dat alle voorstellen tot aantasting van de fundamentele grondrechten van de persoon volkenrechtelijk ontoelaatbaar zijn en inbreuken vormen op de bepalingen van internationaal en nationaal recht ;
-verklaart uitdrukkelijk dat de oplossing van het migrantenprobleem niet kan worden nagestreefd in een systeem van apartheid en mensenjacht, maar slechts in de naleving van de strikte beginselen van de rechtsstaat."
Deze uitzonderlijk duidelijke stellingname van de vertegenwoordigers van alle partijen in de Vlaamse Raad, op het Blok na, betekent een sterk signaal De resolutie is ook een stevig referentiepunt voor alle democratische krachten en voor hun vertegenwoordigers op alle niveaus (instellingen en verkozenen, sociale en culturele bewegingen,...) om een dam op te werpen tegen de racistische hetze van het Blok, en om ´de fundamentele grondrechten van de persoon´, zonder onderscheid van oorsprong of van nationaliteit, vastberaden te vrijwaren.
Het komt er nu op aan, deze resolutie bij zoveel mogelijk mensen bekend te maken. De resolutie is een krachtig hulpmiddel tegen de neiging om de mensonterende standpunten van het Blok licht op te nemen. Ze is ook een waarschuwing voor wie wat zou voelen voor toenadering of samenwerking met de vertegenwoordigers of pleitbezorgers van het Blok
Alle vergaderingen van Charta 97 zijn "open". Belangstellenden zijn, en blijven welkom. De redactie vraagt de coördinatoren om nieuwe afspraken en wijzigingen in afspraken zo snel mogelijk door te geven op het nummer van het sekretariaat.
Elke laatste zaterdag van de maand, om 10.00u, gewoonlijk in het sekretariaat, Transvaalstraat 8, 2600 Berchem.
Volgende vergadering : 30 januari 1993
Alle verantwoordelijken van de regionale groepen worden dringend uitgenodigd op een coördinatie-vergadering op woensdag 13 januari om 19u30 in het secretariaat.
De vergadering van 2 december is door omstandigheden niet doorgegaan, uitnodigingen voor een volgende vergadering worden aan de betrokkenen verstuurd.
Elke tweede dinsdag van de maand in het Sekretariaat, Transvaalstraat 8, 2600 Berchem. Volgende vergadering: 12 januari 1993
Woensdag 6 januari en donderdag 21 januari om 19.30 u in UCOV, Triomflaan 74, 1050 Brussel (nabij VUB)
Elke eerste zaterdag van de maand -stadsbibliotheek (eerste verdieping) om 10u. Volgende vergadering : 2 januari 1993
Alle verantwoordelijken van de themagroepen worden dringend uitgenodigd op een coördinatie-vergadering op woensdag 20 januari om 19u30 in het secretariaat.
Cultuurbeleid en cultuurprojecten: elke eerste maandag van de maand in ´Eicker-ik´ Antwerpen, Breughelstraat 31-33 van 19u tot 21 u. Vanaf 21 u, informele ´cultuurklets´ in ´t café van ´Eicker-ik´.
Cultuur eindigt waar racisme begint. Voorwaar een mooie slogan. Het racisme bestaat al lang. Het is de vraag of het einde van de cultuur ook al in zicht is. Hoewel het cliché wil dat Charta uitsluitend bestaat uit intellectuelen en kunstenaars, is daar in de werkgroep cultuur maar weinig van te merken. Klinkt overtrokken? Misschien wel, maar feit is dat een werkgroep niet kan functioneren met een gemiddelde aanwezigheid van vijf mensen. Waarvoor moeten we dan wel komen? zal u vragen; Geef ons eens iets concreets; Wel, om te beginnen zullen we trachten een inhoudelijke discussie te voeren op basis van de allereerste tekst van Eric Corijn en het antwoord daarop van Pierre Mertens. Uit die discussie kunnen dan meer praktische voorstellen vloeien. Daarop moeten we echter niet wachten. Initiatieven in verband met Antwerpen 93 en het Steenfestival van 94 (dat een meer politiek karakter, tegen de verrechtsing zal dragen), staan ook op de agenda. Iedereen die hieraan wil meewerken roepen we dan ook op om elke eerste maandag van de maand om 19.00 uur aanwezig te zijn in zaal Elcker-ik, Breughelstraat 31-33 te Antwerpen. Vanaf 21.00 uur opent het cultuurcafé, waar op een meer informele wijze gepraat kan worden.
Zaterdag 30 januari om 14u in het secretariaat: Transvaalstraat 8, 2600 Berchem
Jongeren en sensibilisenng elke derde woensdag van de maand om 20.00u in AKO Pacificatiestraat 34 2000 Antwerpen.
Evaluatievergadering + planning voor de werking tot juli 93: zaterdag 1 6 januari 1993, 11u, Belgiëlei 15 B, 2000 Antwerpen; tel.: 03/235.33.14 en 03/218.72.40
De groep Media & Communicatie wil dringend werken aan de verbetering van onze interne communicatie. Een eerste suggestie is alvast tijdens de vergadering van 26 november geopperd: zorgen voor aanwezigheid en rapportering van de werkgroepen naar de stuurgroep en vice versa. Andere suggesties zijn uiteraard welkom, daarom deze oproep: Opmerkingen over de huidige tekorten en suggesties voor meer efficiëntie schriftelijk naar het secretariaat sturen of telefonisch aan een van de contactpersonen van de werkgroep Media & Communicatie doorgeven. Blijf niet met uw frustraties zitten, laat ons er iets mee opbouwen!
Eerstkomende vergadering: 2 december, gemeentelijke bibliotheek van St. Joost ten Noode om 20u. Contact: Jo De Leeuw, Ambiorixsquare 48/2, 1040 Brussel -02/230 35 72
Een groeiend gevoel van onveiligheid, dat is iets waar de Vlaamse pers over mee kan spreken. Het Vlaams Blok wilde vroeger reeds, bij monde van Karel Dillen, alle journalisten "voor een kanon geplaatst zien". De heer Dillen zou dan "zelf wel de lont komen aansteken". Nog recenter vond ook Filip Dewinter het buskruit uit. Hij omschreef het merendeel van de persmensen als "gecastreerde katers" en waarschuwde hen dat ze "de rekening dra voorgeschoteld zullen krijgen." Vier onder hen (Bert Vanhoye, Guido Fonteyne, Hugo Gijsels en Paul Goossens) werd zelfs aangeraden om reeds nu het Blok "niet meer voor de voeten te lopen"... Wij leven in een tijd waarin steeds meer ministers en bewindslieden fysiek worden geïntimideerd. Auto´s worden kapotgeslagen, ruiten ingegooid. Sommigen ontvangen doodsbedreigingen of een kogel, met zwartgemaakte punt. In reeds minstens één van deze gevallen is, na onderzoek, gebleken dat de dader een Vlaams Blokker is. Welnu, in deze periode van toenemende intimidatie, wil Charta 91, behalve de bedreigde politici, ook alle Vlaamse persmensen een hart onder de riem steken. Wij zouden hen willen vragen hun werk voort te zetten, in alle objectiviteit, met inzet van alle middelen, zonder ophouden, zonder aarzelen. Het feit dat hun werk zo veel en zulke felle tegenkantingen oproept, bewijst dat ze de vinger op een zere plek leggen. Hun reportages over het Vlaams Blok brengen zaken aan het licht, die deze partij liever niet in de openbaarheid gebracht wil zien. Dat is de ware reden van de dreigtaal van Dewinter en Co.
"Ik kan U onmiddellijk verzekeren dat ik het 70-punten programma van het Vlaams Blok "ter oplossing van het vreemdelingenprobleem" ondubbelzinning afkeur. De aard van deze voorstellen roept niet alleen vragen op omtrent hun juridische geoorloofdheid,..., doch druist regelrecht in tegen de beleidsvoornemens die deze Regering met betrekking tot het immigratieprobleem heeft gesteld. Het Regeerakkoord stelt uitdrukkelijk dat het immigratieprobleem op menselijke wijze zal worden aangepakt, gericht op een maximale inpassing van de vreemdelingen die hier op legale wijze verblijven.
Eén van de uitgangspunten ter zake is de versterking van de strijd tegen het racisme en de xenofobie. Wat dit laatste betreft heb ik, als minister van Buitenlandse zaken, geen rechtstreekse bevoegdheid om maatregelen te nemen betreffende de naleving en/of het doen naleven op Belgisch grondgebied van de Wet van 30 juli 1981 tegen racisme. Toch meen ik dat ik ter zake onrechtstreeks een bijdrage kan leveren, door maatregelen te nemen die kunnen inwerken op de alertheid der bevoegde instanties.
Aldus heb ik ervoor gezorgd dat België zijn rapportageverplichting aan een VN-Comité onder het "internationaal Verdrag inzake uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie" opnieuw is nagekomen. ... De zorgwekkende achterstand is nu ingelopen. Zulke rapportage lijkt uiterst nuttig omdat ze de bevoegde instanties tot een nauwkeurig gewetens-onderzoek noopt. ...
Anderzijds heb ik mijn diensten opdracht gegeven de voorbereiding aan te vatten van een wetgevend initiatief, dat ons land moet toelaten om, de bevoegdheid van gemeld VN-Comité te erkennen om klachten te ontvangen van personen die beweren slachtoffer te zijn van schendingen der rechten, gewaarborgd door het Verdrag.
... ledere poging om afbreuk te doen aan de fundamentele teksten die België onderschreven heeft, zal derhalve op afdoende wijze en met middelen eigen aan een rechtsstaat kunnen worden bestreden.
Terwijl het Zwart Blok in Borgerhout zijn overwinningsfeest vierde met de bekende subtiliteit en de gewaardeerde deelname van de Strangers en Staf Neel, toonden vele duizenden in Gent en Antwerpen dat het voor hen niet hoeft.
De scholierenstakingen en manifestaties waren een onverwacht succes. Een hart onder de riem voor migranten en Vlamingen, voor oudere jongeren en vice versa, om ook eens een Arabische uitdrukking te gebruiken.
Duizenden mensen in de tocht die ´s avonds van het Antwerpse stadspark naar de cosy zaal Harmonie trok waar, zoals dat heet, een uiterst geslaagd feest plaats vond, georganiseerd door Antwerpen Helemaal Anders (een gelegenheidskartel van Hand-in-Hand Antwerpen, Borgerhout Beter Bekeken, Color Team, het Anti Fascistisch Front en Charta 91). Duizenden mensen ook in de Antwerpse Handelsbeurs waar Objectief zijn objectief bleek te hebben overtroffen.
Na afloop van de scholierenmanifestatie in Antwerpen hebben relschoppers aanzienlijke materiële schade aangericht. Blind geweld. Vandalisme onder het mom van revolte. Brekend glas snijdt soms ook in het eigen vlees. Een ´bepaalde´ Antwerpse pers, de trof van journalistiek Vlaanderen, heeft hieraan meer aandacht besteed dan aan de manifestatie zelf. Bob Cools, de trots van politiek Vlaanderen, schreef een aangetekende brief aan de organisatoren van de betoging waarin ze hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor de aangerichte vernielingen. Fatima BALI, Jos GEUDENS en ondergetekende namen het initiatief om op deze onredelijke er onhandige eis van de heer Cools te reageren met een steunverklaring aan AJOKAR (Antwerps Jongeren Komitee Anti-Racisme), die na enkele dagen reeds was ondertekend door tientallen mensen uit de academische, sociale er politieke ´sferen´.
Charte 91, onze franstalige tegenhanger, heeft in zijn (haar?) bulletin van november een aantal bijdragen gepubliceerd over de staatshervorming. Enkele ideeën die wij wensen door te spelen aan de lezers van onze Nieuwsbrief zijn geplukt uit de bijdrage van Jacques Bauduin:
Voor een volksraadpleging over de herziening van de grondwet. Bij de definitieve overgang van eenheidsstaat naar federale staat is het wenselijk deze herziening van de grondwet aan een volksreferendum te onderwerpen. Het voorstel tot referendum moet wel gevrijwaard worden van de verdenking dat de representatieve besluitvorming zou moeten opgedoekt worden. In een representatief regime is het de combinatie van de twee elementen die de legitimiteit schraagt: enerzijds het meerderheidsprincipe, resultaat van het electoraal proces, anderzijds het politiek overleg dat de meerderheid zich oplegt.
Mijn standpunt is het volgende: er moet een volksraadpleging komen over de nieuwe vorm van de Belgische staat. Deze volksraadpleging moet gemotiveerd worden met argumenten die uitgaan van de vertegenwoordigende democratie.
In de vertegenwoordigende democratie bestaat er een hiërarchie van beslissingsniveaus, waarin het volk de bron van alle macht blijft. De wetgevende macht is in alle mogelijke gevallen gebaseerd op het hele volk. De Belgische grondwet is in deze geest geschreven, zij biedt geen contract tussen regeerders en geregeerden, maar wel "een wederzijds contract waardoor individuen zich binden ten overstaan van elkaar met het doel een gemeenschap te vormen".
Het is m.a.w. een contract in de zin van Locke, volgens hetwelk "de macht in het volk rust." Aan de vooravond van de 21ste eeuw zou iedere aanpassing en fundamentele herziening van de grondwet door een volksraadpleging moeten goedgekeurd worden. Indien het algemeen kiesrecht de basis is om de vertegenwoordiging te regelen, is het normaal dat het ook als middel dient om uitdrukking te geven aan het vermogen van het volk om deze fundamentele wet te gronden.
Tegenover de grondwetgevende volksraadpleging staat het Belgisch model van het compromis. Er wordt namelijk gevreesd dat beroep doen op de soevereine volkswil de subtiele wettelijke regelingen en de wafelijzerpolitiek in gevaar zal brengen? Maar! Is het niet juist de bedoeling om de bevolking in de war te brengen. Roept men het spookbeeld van complexiteit en verdeeldheid niet juist op om het volk er van af te brengen gebruik te maken van zijn constituerend grondrecht? Is dat misschien juist het specifieke van onze politieke cultuur? Is het democratisch besef reeds in die mate aangetast door het zogenaamde gezond verstand?
In dit debat staan twee opvattingen over de democratie tegenover elkaar: enerzijds een benadering die apolitisme en verzwakking van het democratisch leven en van de staat veroorzaakt door de burgers te neutraliseren; anderzijds een benadering die de burgers noch infantiliseert noch bevoogdend tegemoet treedt. Een volksstemming over de goedkeuring van een wetsontwerp is niet hetzelfde als een volksstemming die de wet tot stand moet brengen. Wat door de raadpleging over de grondwet uitgedrukt wordt, is een goedkeuring of verwerping. Een ratificerende volksraadpleging zou een democratische hervorming en een politiek herstel kunnen inluiden.
Voor meer inlichtingen: Stalingradlaan 24, 1000 Brussel, tel. 02/512.17.96
In our time the destiny of man presents its meaning in political terms. (Thomas Mann)
Hoe kan ik mijn gedachten bepalen,
terwijl daar dat meisje staat,
bij wat er in Rome of Rusland
of Spanje aan politiek omgaat ?
Toch is hier een bereisde man
die weet waarover hij het heeft
en daar is een politicus
die nadenkt en veel leest,
en ´t kan wel waar zijn wat ze zeggen
over oorlog en oorlogsgevaar,
maar o, wat was ik liever jong
en vrijde ik met haar.
Vertaling : J. Eijkelboom Nieuwsbrief nummer 5 Jaargang 1 - December 1992 - p 1/18