Wat kan er nog worden bijgedragen in de cacafonie van stellingnames, verklaringen, strategieën en tactieken? In de opperste verwarring lijkt het wel zinloos een zoveelste bijdrage te schrijven. Wie beheert de discussieagenda? Wie organiseert het meningsverschil? Wie stelt de goede vragen? Zijn ook hier de mediamakers de enige “gatekeepers”? Waar blijven de politici die krijtlijnen uitzetten? Met het Blok als grootste partij lijkt in elk geval de gehele politieke agenda overhoop gehaald.
Ik merk op dat de “verdediging van de democratie” niet langer is losgekoppeld van “welk maatschappelijk project”. De discussie over het Cordon gaat in feite daarover. Het is een pragmatische discussie geworden. Daarin zijn vele agenda's aan het werk. De mentale weerstand tegen extreem-rechts is weg. Er bestaat niet langer één “democratisch kamp” tegen het Vlaams Blok. De democratie is, zo zeggen ons de politicologen, tegen veel bestand en ze kent geen inhoudelijke grenzen. En omgekeerd, elke politiek die zich aan enkele formele afspraken houdt, dus ook een afgerond Blok, kan als democratisch worden bestempeld. Zo gaat Mc World ervan uit dat ze vanzelfsprekend democratisch is. Als het Blok dan al geen dreiging meer is voor de democratie, wie worden dan wel de slachtoffers? Het lopende debat is niet erg verhelderend. Iedereen met enige invloed verdedigt de eigen positie en gaat er blijkbaar vanuit dat die niet bedreigd is. Enne: “Alles is al geprobeerd en niets heeft gewerkt” ? Alles? Wat dan juist? En niets werkt? Ook zulke boude beweringen kunnen alleen bijdragen tot verwarring en ontmoediging.
Wat drijft er boven in het debat? De meeste stemmen pogen te spreken vanuit een “neutrale”plaats boven het gewoel. Ze richten zich dan vooral op het behoud van de instellingen en van de bestaande machtsverhoudingen. Ze zijn bereid het Vlaams Blok te “normaliseren” – bijna 1 miljoen kiezers is wel veel - en, onder de voorwaarde van enkele herformuleringen, verder te integreren. Moet er substantiëel iets veranderen? En is het Blok dat van plan? De instellingen zijn sterk genoeg om de democratie te redden. Het Cordon is contraproductief. Maar dan moeten we wel bereid zijn een nieuwe ruk naar rechts te ondergaan. Dat zou immers de wil van de kiezer zijn (die dan plots wel inhoudelijke sturing wordt toegedicht). Tot wie richten die adviseurs zich in feite? Tot de publieke opinie? De media-ankers? De politieke leiders? Wie moet er wat? En waarom
Moeten wij ons dat allemaal laten welgevallen?
Voor ons blijft het Vlaams Blok een gevaarlijke partij omdat ze een maatschappijmodel verdedigt gesteund op systematische discriminatie. Ze combineert drie principes van ongelijkheid: racisme, nationalisme en sexisme.De drie zijn niet alleen verwerpelijk, ze zijn ook totaal onaangepast aan de reële maatschappelijke problemen. Wat daar in werkelijkheid mee gelegitimeerd wordt is de groeiende maatschappelijke ongelijkheid op basis van geld en macht. Om die ongelijkheid in toom te houden is men bereid meer repressie, meer controle en meer betutteling in te stellen. En dat wordt nu mentaal in de breedte en in de diepte in de samenleving voorbereid.
Het Vlaams Blok is zo het symptoom van de gehele verrechtsing van het Westers systeem. Zie de ideologie en de politiek van de VS in de “nieuwe wereldorde” (Hoeveel gevangenen zitten zonder rechten op Guantanamo zonder dat één wereldleider een kik geeft? Welke sanctie staat er op de leugenachtige Irak-politiek van Bush? Wie heeft daar de orders tot folteringen gegeven? Wie vergoelijkt een systematische oorlog tegen Palestijnse burgers?). Zie vervolgens het democratisch en sociaal deficit van de Europese eenmaking. (Hoe lang moet men sociale concurrentie en niet gecontroleerde politieke instellingen blijven verdedigen onder het mom van “een stap vooruit in de eenmaking”? Wie houdt er echt rekening met de algehele onverschilligheid bij de bevolking? Is de voorgestelde grondwet de basis voor een democratische rechtsorde? ). Zie ook het groeiende Vlaamse chauvinisme (Wie heeft ooit bewezen dat wat we zelf doen ook beter gedaan is? Wie geeft ons de nodige informatie om zelf te kunnen oordelen of Di Rupo nu echt een boeman is, of de PS een conservatieve staatspartij is en of de Walen zich nu echt in alles vergissen? Heeft het Vlaamse zelfbestuur ook de beloofde basisdemocratie gebracht? ) Zie tenslotte de afbouw van de solidaire welvaartstaat, de privatisering en de toename van de ongelijkheid ( Werken werkende mensen vandaag niet langer en harder dan twintig jaar geleden? Zijn de lonen navenant gestegen? En is het aandeel van bijvoorbeeld huisvesting in het budget dan gedaald? En hebben de parlementairen of de managers zich eenzelfde loonmatiging opgelegd? En is de stelselmatige overdracht van rijkdom van de loontrekkers naar de aandeelhouders een waanbeeld?) Die ontwikkelingen leiden tot meer ongelijkheid in de samenleving, tot meer legitimatie van ongelijkheid en dan tot meer beschuldigingen aan het adres van de uitgeslotenen zelf, die als zwart schaap, als gemeenschappelijke vijand, kunnen dienen. Uiteindelijk sporen we naar een meer autoritaire staat, naar meer conflict en naar meer repressie.
Het Vlaams Blok wordt niet gestopt omdat het met die trend meegaat, de minst solidaire kiezers aantrekt, die het als “eigen volk” wil behoeden voor de effecten van de privatisering, de deregulering en de liberalisering. Intussen wordt het door centrumrechts gebruikt als hefboom: zie het veiligheidsdebat, zie het verzet tegen het stemrecht, zie de communautaire spanningsopbouw. Het Vlaams Blok heeft doorgeefluiken in de andere partijen: in de NVA wat betreft het radicale nationalisme en het separatisme, in de VLD wat betreft het repressieve discours, in de CD&V wat betreft de conservatieve waarden. Het Blok ligt helemaal in de traditie van het Nieuwe Orde denken in de Vlaamse Beweging. Nooit heeft het Blok bijgedragen tot de verdediging van openbare diensten, van lonen of van tewerkstelling. Het is fout te denken dat met de democratie in de vorm te verdedigen je ook automatisch een solidaire samenleving verdedigt. Ook Hitler werd verkozen. Tatcher, Reagan, Bush, Asnar en Berlusconi ook.
Al in 1991 hebben we op drie breuklijnen gewezen. 1) De kloof tussen burger en politiek (Hoeveel referenda zijn er sindsdien al geweest? Hoeveel participatieve democratie werd sinds het contract met de burger van 1992 ingevoerd? Welk medebeslissingsrecht werd er sinds de burgermanifesten van Verhofstadt gerealiseerd? En hoe lang heeft het geduurd om het vermogen en de belangenvermenging van politici onder de openbaarheid van bestuur te brengen?) 2) De groeiende sociale ongelijkheid ( Is de werkloosheid echt gedaald sinds 1991? Is er wat gedaan aan de crisis van de huisvesting? Is er verandering gekomen in de breuklijn rond scholingsgraad? Hoe is het echt gesteld met de achterstellingsbuurten in de grootsteden?) 3) De verdere verkleutering en commercialisering van de cultuur (Is er geïnvesteerd in onderzoek en onderwijs of is daar door de enveloppe-financiering schaarste ontstaan? Is de VRT onafhankelijk van de marktwetten of poogt ze gewoon zelf marktleider te zijn? Zijn de oneliners vandaag korter of langer dan dertien jaar geleden?). Niet dat er op al die vlakken geen politiek werd gevoerd. De vraag is echter of de politiek de nodige middelen en methoden heeft ingezet om echt het tijd te keren? Er is echt wel enige schoktherapie nodig en dan nog zal het een generatie kosten. Too little and too late. Omdat de prioriteit is blijven uitgaan naar de concurrentiecapaciteit, naar de private sector en naar de egoïstische consumptiecultuur.
Terecht waarschuwt Elchardus voor de rechtse trein in aantocht. We moeten dus nadenken over het weerwerk op verschillende niveau's. “We”, dat zijn weldenkende verontruste individuen, dat zijn delen van het politieke veld, dat zijn vooral de culturele en sociaal-culturele organisaties.
Ook al is de bruine mentaliteit in vele hoofden binnengeslopen en ook al wordt ze politiek en institutioneel ondersteund, het is niet waar dat de meerderheid van de bevolking die rechtse modellen ondersteunt. Er is meer drukking van de andere kant nodig. We zijn te gezagsgetrouw gebleven terwijl rechts zowel binnen als buiten het systeem opereert. We moeten ons outen! Stickers, pin's, labels en nieuwe netwerken kunnen bijdragen tot het verweer. Het wordt tijd dat ook met onze balorigheid wordt rekening gehouden. Genoeg met de Vlaamse zelfgenoegzaamheid die niet in staat is met het verschil te leven Wij staan aan de kant van hen die voortdurend met de vinger worden gewezen, om de eigen verantwoordelijkheid te ontlopen. Vanaf nu zijn we allemaal Waalse kutmarrokaantjes!