Vindt u Abou Jahjah een klootzak? Dat mag u. U bent overigens niet alleen. Velen zijn die mening toegedaan. Een willekeurige greep: Patrick Janssens, Guy Verhofstadt, Leona Detiège, Fausia Talhaoui, Luc Lamine, de kapper van Louis Tobback, Johnny Walker, mijn slager en Ward Beysen. Maar geïntegreerd, dat is Abou Jahjah wel. Dat zult u toch moeten toegeven. Hem hoeven ze niet in een cursus inburgering annex maatschappelijk vorming te stoppen. In Leuven behaalde hij een academische graad in politieke wetenschappen. Laagopgeleid kun je hem alvast niet noemen. Met Marc Elgardus mogen we bijgevolg gerust voorspellen dat hij niet naar VTM kijkt of behoort tot de desperado’s, de oenen en onaangepasten die Philippe Dewinter zijn gram bezorgen. Voorts is Abou Jahjah stukken beter dan de meeste andere Belgen op de hoogte van wat hier toegelaten is. Hij weet precies wat mag en hij doet stipt wat moet. De flic die hem op een overtreding wil betrappen moet nog door Duquesne worden aangeworven en opgeleid. Daar zijn ze dan nu ook volop mee bezig. Of Abou Jahjah thuis verder ook rode kool met appeltjes eet of biefstuk met frieten en dikke klodders mayonaise, is mij niet bekend. Zo te zien is dat het enige omtrent Abou Jahjah waar de media niets over te rapporteren hebben. Gewoon niet aan gedacht wellicht. Op mijn televisiescherm verschijnt de “Antwerpse Malcolm X” altijd keurig gekapt en geschoren, en zo te zien koopt hij zijn kleren in dezelfde soort winkels als waar u en ik klant zijn. Aan zijn lijf in elk geval geen Bedoeïenenjurk noch op zijn hoofd een gehaakt kalotje. Dat zou pas een uniform zijn.
En dan zijn Nederlands! Al veel Vlamingen zo’n correcte taal horen hanteren? Ik in elk geval niet. Vergelijk dat bijvoorbeeld maar eens met de spraakstoornis van Alfons Verplaetse, onze gewezen gouverneur van de Nationale Bank, of met de slonzige kabouterbabbel van Mie Vogels of Bert Anciaux. Wat Abou Jahjah zegt hoeft de VRT tenminste niet in het Algemeen Nederlands te ondertitelen. Dat zou ze beter wel doen als de kabinetschef van Vande Lanotte of Sergio of de laatst verkozen Katoen- of Aardbeienmiss zich tot ons richten. Beleefdheidshalve onthoud ik u mijn appreciatie over wat de doorsnee man-bijt-hondmens zijn medeburgers dagelijks aandoet.
Maar daar gaat het voor u klaarblijkelijk niet om. U blijft Abou Jahjah een schreeuwlelijkerd, een dikdoener en een verwaande vlerk vinden. Weet echter dat onuitstaanbare mensen met een slecht karakter ook recht hebben op een mening. Vergeet bovendien niet dat Abou Jahjah een Antwerpenaar is, met andere woorden: grote bek, dikke nek. Net zoals Philippe Dewinter. Diens gedachtegoed heeft echter wel één op drie van mijn stadsgenoten aangetast. Trouwens, ook Dewinter is maar op latere leeftijd in onze stad blijven hangen. Misschien dat ze hem in Brugge sneller door hadden.
Die Abou Jahjah blijken ze in Antwerpen dus wel door te hebben. Die wil zich niet aan onze mentaliteit aanpassen. Of mogen we soms niet verwachten dat wie er voor kiest om hier te blijven, dat wie Belg onder de Belgen wenst te zijn, zich met hart en ziel bekeert tot de essentie, wat zeg ik? tot de fundamenten van ons universele waardenpatroon? Toegegeven, toen ze Abou Jahjah over die waarden ondervroegen, heeft hij zich niet overdreven ingespannen om een aangepaste, geïntegreerde indruk te maken. Dat had hij beter wel gedaan. Daar heeft hij zijn achilleshiel bloot gegeven. Want over welke waarden ging het nu net? De gelijkheid en de rechten van de vrouw. Met zulke zaken wordt in onze samenleving niet gespot. Daar zijn we uitermate gevoelig voor. En inderdaad, wat hij daar over denkt houdt Abou Jahjah zedig – of is het strategisch? – verborgen onder talloze sluiers, een stuk of wat boerka’s en minstens zoveel sjadors. “Wat zich binnenskamers afspeelt, is privé en daar heeft niemand anders iets mee te maken” houdt Abou Jahjah zich op de vlakte.
Tja, dat is natuurlijk niet netjes van de heer Jahjah. Maar kijk, precies daarin wordt hij volmondig of stilzwijgend bijgetreden door dichte drommen door en door geïntegreerde Vlaamse mannen. Behoudens de vijfenveertig nieuwe mannen die zich persoonlijk bij minister Vogels gemeld hebben – en waar ik bij hoorde, zijn die door en door geïntegreerde Vlaamse mannen allemaal kerels van wie de vrouw al ettelijke keren “van de trap is gevallen”. Of mannen die, zo ze hun vrouw niet daadwerkelijk op geregeld tijdstippen molesteren, daar toch geregeld van dromen. “Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.” Voor die éne keer dat we Elsschots vers eens volledig en in de juiste context kunnen citeren. Louis Major, de alom gerespecteerde socialistische voorman, verwoordde het ooit directer zij het iets minder dichterlijk: “Wijven moeten zoveel complimenten niet maken”. Hij zei het tenminste hardop en zonder enige gêne. Amper een goede vijfentwintig jaar geleden was dat. Zijn standbeeld staat vandaag aan het Antwerpse stadspark, al neem ik aan dat hij dat niet te danken heeft aan die uitspraak alleen.
Welke illusies koesteren al die welmenende Dewaels en De Guchten toch als ze elke nieuwkomer eerst door de mangel van een verplichte inburgeringscursus willen halen? In het beste geval levert dat jaarlijks een lichting évolués op. Afgerichte aapjes die doen alsof. Kijk maar naar ons: tweehonderd vijftig jaar Verlichting hebben niet belet dat nog altijd de helft van de Belgen zonder complexen verklaart racist te zijn. Terwijl de andere helft het wat voorzichtiger uitdrukt: “Nu ben ik echt geen racist, maar...” Toch stoppen die tien miljoen authentieke Belgen – doorgaans - voor een rood licht. Zoals het betaamt sturen ze hun kinderen tot achttien jaar naar school. En ze spreken ook allemaal de taal. Allez, of toch iet da zo noemt.
Een paar zaken onderscheiden Brasschaat, gelegen tussen de bossen in het noorden van Antwerpen, van de andere Vlaamse gemeenten. Zo is daar de Brasschaatse zwembadratio. De zwembadratio is een begrip uit de demografie. Bedoeld wordt de verhouding tussen het aantal inwoners van een gemeente, de totale som van privézwembaden in die gemeente en hun capaciteit. Die laatste uitgedrukt in schoolslagen en duikdiepte. Al die gegevens leveren een coëfficiënt op. De zwembadratio dus. Samen met Sint-Maartens-Lathem en Knokke moet Brasschaat zowat de hoogste zwembadratio van België hebben. Nog iets dat Brasschaat anders maakt. Filip Dewinter heeft er enige tijd gewoond. Toch heeft dat niet belet dat Brasschaat ruime bekendheid geniet als gastvrije haven voor vreemdelingen. Op de vlucht voor een meedogenloze fiscale onderdrukking, leiden veel Nederlanders daar nu een zorgeloos bestaan. Vandaar precies die hoge zwembadratio. Sinds de onteigeningsbrief die de voorzitter van het Brasschaatse OCMW naar een 180-tal van zijn medeburgers stuurde, weten we nu ook dat de ene vreemdeling daar al wat vreemder is dan de andere. Voorts blijkt ook dat wie daar aan politiek wil doen over een speciaal gevoel voor humor moet beschikken. Tenzij je dat in die gemeente juist ontwikkelt door er aan politiek te doen
Straf is om te beginnen dat die OCMW-voorzitter vindt dat die brief alleen maar een vergissing is. Had het OCMW, een instelling die normaal toch bezorgd hoort te zijn om het maatschappelijk welzijn van zijn burgers, die 180 Brasschatenaren dan niet in de hoogste staat van radeloosheid gebracht? Neen, dat vond de voorzitter wel wat overtrokken. Dit was gewoon een grap, en tja, die was niet al te goed overgekomen. Akkoord, hij had zich wat mispakt in de zin voor humor van zijn medeburgers. Die lachen blijkbaar niet met dezelfde dingen als hun OCMW. Is dat geen reden om ontslag te nemen, hoorde ik de VRT-journalist vragen. De voorzitter zag niet in waarom. Natuurlijk niet, zeker als ze op TV alleen maar dat soort vragen stellen. Maar als een OCMW zich vrolijk maakt ten koste van de asielzoekers die het juist moet helpen, getuigt dat niet van slechte smaak? En wordt zo'n OCMW dan wel door de juiste mensen geleid? Meer nog, stonk die brief niet net zo hard als wanneer hij uit de beerput van het Blok zou zijn gekomen? Maar hoe de voorzitter dàt zag, weten we niet, want bij de VRT, en waarschijnlijk ook niet bij de VTM, was er niemand om het hem te vragen.
Straf is ook dat drie volle dagen later nog geen enkele van de verkozen OCMW-leden, die toch niet allemaal tot de CD&V-meerderheid van hun voorzitter behoren, maar ook niemand van het Brasschaatse gemeentebestuur ook maar iets van zich heeft laten horen. Kun je daar dan als OCMW-voorzitter zomaar op eigen houtje grapjes uithalen? En nog wel op officieel briefpapier? Ook die vraag stelde de TV hem niet.
Maar het strafste is wel Stefaan Declercq. Vanuit het verre Kortrijk "distantieerde" die zich van de partijgenoot over wie hij voorzitter is. Zich distantiëren. Afstand nemen. Godnogaantoe. Hij slingerde die man niet alle mogelijke banbliksems waarover hij als voorzitter beschikt naar het hoofd. Nee, hij ging alleen een beetje verder van zijn partijgenoot staan, de voorzitter van Vlaanderens volkspartij. "Moet zo iemand dan geen ontslag nemen?" vroegen ze ook aan hem. "Neu-eu, aarzelde Stefaan wat ongemakkelijk en na een poosje te hebben nagedacht, wij zien, euh, geen reden om, euh, stappen te zetten in de richting van, euh, ontslag." Stappen Zetten In De Richting Van Ontslag. Hoe bedenkt hij het. Wat een slappe vent. Durft niet voluit te gaan. Want wie weet zijn er in Vlaanderen, dat nu volop vlees en worstjes staat te verbranden op zijn baarbekioe, nog hopen anderen die dat wél een geslaagde grap vinden. Daar mogen ze zich bij CD&V toch ook niet van distantiëren.
Wat is het probleem in Antwerpen? Een torenhoge schuldenberg? Hondendrollen? Een politie die noodoproepen negeert? Zwerfvuil? Een burgemeester zonder gezag? Eerbare burgers die asielzoekers tegen woekerprijzen in krotten samenpersen? Gedemotiveerd stadspersoneel? Maffiabenden die de uitgaansbuurt terroriseren? Pooiers die vrouwen verhandelen en mishandelen? Dagelijks meermaals een verkeersinfarct? Jeugdige boefjes die de politie moet laten lopen bij gebrek aan opvang? Is het de opmars van het Vlaams Blok? Of zijn het de coalitiepartners die vechtend over straat rollen?
Kom, kom, niet overdrijven meent Erwin Pairon, in de omgang nochtans een uiterst beminnelijk man en tevens een van Antwerpens twee Agalevschepenen. Als de Antwerpenaren vinden dat het Stadsbestuur geen greep op de dingen krijgt, dan heeft dat vooral te maken met hoe die Antwerpenaren naar de dingen kijken. Een kwestie van perceptie dus. Of beter nog, het ligt aan de communicatie.
"Het college neemt wél beslissingen." (...) "En dat er daar over wel eens discussie bestaat, is niet meer dan logisch. Het enige wat beter kan, is de politieke communicatie. Daarvoor zouden we professionele ondersteuning kunnen gebruiken." Dat is wat Pairon ons communiceert.
Het schepencollege heeft verwaarloosd zijn beleid te communiceren. Naar De Bevolking Toe. Uiteraard. Sowieso. Daar wil het schepencollege nu verandering in brengen. Waarin? In het beleid? Nee domoor! In de communicatie. Naar De Toekomst Toe. Uiteraard. Sowieso.
Kijk, als ik van iets klamme handen krijg, dan is het van dat woord communicatie. Als bedrijven, instellingen, bestuursorganen, gezagsdragers, beleidsvoerders, enzovoort, kortom als instanties die graag hebben dat we in beaat ontzag naar ze opkijken, ons iets willen mededelen, dan zeggen ze ons dat niet zomaar. Neen, dan communiceren ze. Met andere woorden, ze putten uit een heel arsenaal van lepe knepen om ons hun boodschap op te lepelen. Politici hebben dat toverwoord nu ook ontdekt. Ze voeren geen dialoog meer met ons. Stel je voor dat we iets terug zouden zeggen. Communicatie gaat maar in één richting. Uiteraard. Sowieso.
Alleen, daar waar democratie iets is dat elke burger kan, per definitie - uiteraard, sowieso wilde ik al bijna zeggen -vereist communicatie "professionele ondersteuning". Welke mooie praatjes haal je als politicus boven om je gebakken lucht te verkopen? Met welke hocus-pocus draai je de mensen een rad voor de ogen? Hoe doe je aan imitsjbilding? Verhofstadt heeft daar voor veel geld ene meneer Slangen voor ingehuurd. Zo'n duizend euro per uur vraagt die spindoctor voor zijn kunstjes. Baai de weej, heeft Antwerpen daar geen speciale schepen voor? Heet die niet Chantal Pauwels? En is die niet ook van Agalev?
Een mens zou zich soms afvragen waarvoor verkiezingen dienen. Neem nu de discussie van de laatste weken over het migrantenstemrecht. Zelf is De Gucht er niet tegen. Maar ja, zijn partij - waarvan hij nota bene de voorzitter is - ziet dat migrantenstemrecht niet zo zitten. Waarom? Omdat de VLD-achterban nog zo ver niet staat. Trouwens, niet alleen de VLD-aanhang. Vlaanderen tout court is tegen stemrecht voor migranten. En als het hele Vlaamse Volk iets wil of niet wil, dan haast een volkspartij in spe als de VLD zich natuurlijk om dat volk op zijn wenken te bedienen.
Hoe ze bij de VLD zo goed weten waar de doorsnee Vlaming voor of tegen is? Tja, dat heb ik nog geen enkele VLD-er horen zeggen. Maar het zou kunnen dat ik niet goed luister naar wat VLD-ers zeggen. Er zijn ook niet zo veel kopstukken van de VLD die het woord tot mij richten. Van andere partijen trouwens ook niet. Mogelijk is het mij dus ontgaan dat er VLD-politici zijn die de polsslag van het volk kennen omdat ze hun oor bij dat volk te luisteren leggen, om eens een gewaagde beeldspraak te gebruiken. Bijvoorbeeld omdat ze op de trein per ongeluk in de tweede klas verzeild waren geraakt. Of misschien zijn er die al wel eens iets op café vernemen. Nog anderen staan wie weet ´zondags in de rij voor pistolets. Zo kom je ongewild ook al eens aan de praat met Jan met Pet of Mie met de Kabas. Want als je niet oppast kom je op de vreemdste plekken authentieke volkstypes tegen. Of weet De Gucht het soms van zijn tuinman of poetsvrouw? Postbodes, melkboeren en taxichauffeurs zijn ook een niet te versmaden bron van gezond volksdenken. Herinner u ook hoe onze judo-senator Jean-Marie Dedecker - tenminste naar eigen zeggen, maar wie zou daar aan durven twijfelen? - zomaar spontaan honderden brieven toegestuurd kreeg toen het hem even niet meer duidelijk was of hij zich nog op het rechte pad bevond. Op straat geraakte hij niet meer tot aan zijn auto omdat weldenkende volksmensen hem voortdurend op de schouder klopten. Dat heb ik zelf op TV gezien.
Heb ik dat nu gedroomd of is het waar dat ze bij de VLD over een schare sociologen, communicatiedeskundigen, politicologen, massapsychologen, populologen plus een grote natte vinger beschikken om dat allemaal in weloverwogen partijstandpunten te gieten? Als je moet voortgaan op cafépraatjes, kun je net zo goed een papagaai aan het hoofd van je partij zetten, zei Patrick Janssens. Heel juist. Of de baas van een reclamebureau.
Maar stel even dat een serieuze opiniepeiling zou uitwijzen dat de Vlamingen de migranten inderdaad geen stemrecht willen verlenen. Moeten we dat dan beschouwen als een democratisch tot stand gekomen uitspraak? Is dat dan een beslissing van het soevereine volk? Natuurlijk niet. We leven toch niet in een GSM-democratie? Tele-voting staat nog altijd niet in onze grondwet ingeschreven. Een opiniepeiling is geen referendum om de eenvoudige maar steengoede reden dat een referendum je niet overvalt als je ´s zaterdags in Antwerpen over de Meir wandelt. Aan een referendum gaat een lang debat aan vooraf. Het veronderstelt een wekenlange campagne, die de mensen tot nadenken dwingt. Overigens kennen we hier niet eens een referendum. Voorlopig kiezen we alleen vertegenwoordigers, opdrachthouders, mandatarissen. Dat zijn mensen die zeggen voor iets te staan. Je hebt er zelfs met een idee, ja, een programma. De filosofie van het systeem is dat ze daar een viertal jaar iets mee proberen te doen. En als het systeem echt goed werkt voeren ze daar met hun kiezers voortdurend een debat over. Een opgestoken vinger heb je daar niet voor nodig. Laat staan een natte vinger.
Over het Vlaams Blok worden soms vreemde analyses geproduceerd. Zo lazen we in een recente voorpublicatie van een fragment uit het boek dat Dirk Achten en Yves Desmet schreven op basis van gesprekken met Johan Van Hecke en Karel De Gucht:
Johan Van Hecke: ...Het Blok zelf is een fenomeen dat vroeg of laat zal afplatten, maar onze generatie zal haar neergang niet meer meemaken. Op zich is dat niet eens zo dramatisch, op voorwaarde dat het een beheersbaar fenomeen blijft en dat de andere partijen er lering uit trekken. Bovendien vormt het een concentraat van kwalijke gedachten, die hoe dan ook in iedere maatschappij voorkomen. Zo vermijd je dat die in andere partijen de kop opsteken."
Karel De Gucht: Dat is juist. Het zou veel erger zijn als het Vlaams Blok zou uiteenspatten en alle partijen met die extreem-rechtse tendensen zouden worden geconfronteerd. Begin er dan maar eens aan. Nee, liever het reservaat dan het besmettingsscenario. Dat wil nog niet zeggen dat je niet gevoelig mag zijn voor enkele reële problemen. Mijn grote angst in verband met het proces tegen het Vlaams Blok was dat die partij inderdaad zou worden verboden, waardoor ze zich zou ontbinden en in andere partijen zou infiltreren. In de VLD is er gediscussieerd over mandatarissen van het Vlaams Blok die wilden overstappen. Dat is wel het ergste wat je kan overkomen." (i)
Dit is een merkwaardige gedachtengang: het Vlaams Blok als reservaat voor mensen met "kwalijke gedachten die in iedere maatschappij voorkomen" zodat de gezonde elementen niet kunnen besmet worden, het is een perverse herinterpretatie van het cordon sanitaire. De gedachtengang is echter méér dan merkwaardig, ze is mijns inziens ook foutief én symptomatisch voor een belangrijk deel van het politieke establishment in Vlaanderen. Waarom foutief?
Ten eerste, om de ongelukkige metafoor even aan te houden, wordt de term reservaat normaal gebruikt voor een gebied waar men een bedreigde soort in stand tracht te houden. Het electoraat van het Vlaams Blok is tot nader orde geenszins een bedreigde soort, integendeel. Misschien is het Blok in Oostende of Dendermonde tot op heden "een beheersbaar fenomeen", het is dat al minder in Gent of Sint-Niklaas, en al helemaal niet in Mechelen en Antwerpen. Zeker in die laatste stad maken we de funeste impact van het politieke gewicht en de politieke druk van uiterst rechts nagnoeg dagelijks mee. De heterogene coalitie die men nu al voor de tweede maal heeft moeten vormen, leidt vaak tot hallucinante toestanden die ontstaan uit de combinatie van interne verdeeldheid en daardoor steeds opnieuw opduikende spanningen binnen de meerderheid enerzijds, en anderzijds een soort geforceerd en ongeloofwaardig optimisme en de belemmeringn van een grondige democratische discussie rond uiteenlopende projecten.
De heer Van Hecke spreekt over een toekomstige "afplatting" van het Vlaams Blok, een nieuwe term die hij niet verder toelicht, en die misschien de vroeger wel eens gebruikte miskleun van het "sociologisch plafond" moet vervangen. Voorzichtigheidshalve voegt hij er aan toe dat "onze generatie haar neergang niet meer zal meemaken" Tussen haakjes men moet uiteraard "zijn neergang" zeggen, maar kom. Ik weet niet op welke indicatoren de heer Van Hecke zich steunt, maar ik wil toch enkele feitelijke gegevens in herinnering brengen.
Sinds zijn ontstaan is het Vlaams Blok electoraal onafgebroken gegroeid. Bij de verkiezingen voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers, het Europees en het Vlaamse Parlement werd de partij de derde grootste in Vlaanderen, telkens voor de Socialistische Partij. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober vorig jaar bleef de partij niet alleen de grootste in Antwerpen, maar werd ze dat ook in Mechelen en Schoten. Filip Dewinter haalde in Antwerpen méér voorkeurstemmen dan de lijsttrekkers van SP, VLD en CVP samen, een interessant gegeven in het licht van de rechtstreekse burgemeesterverkiezingen.
Uit longitudinaal onderzoek over wie zou stemmen indien de opkomstplicht zou worden afgeschaft, blijkt dat dat voor het Blok in 1991 32,4% van de kiezers was (5,6% onder het gemiddelde), in 1995 38,4% en in 1999 42,0% (het gemiddelde bedroeg toen 42,2%). Dat is opmerkelijk omdat het een paradoxale evolutie betekent. "Van de universitair geschoolden, zou 62% nog stemmen tegenover amper 29,6% van de mensen die hooguit het lager onderwijs doorliepen. De gegevens over sociale klassen lopen (uiteraard) in dezelfde richting: van de mensen die zich rekenen tot de arbeidersklasse zou 32,7% altijd stemmen tegenover 53,5% voor zij die zich in de hogere middenklasse situeren. Ook hier kan door de jaren nauwelijks verandering worden vastgesteld." (ii) Die 32,7% komt overeen met het Blokpercentage in 1991 maar helemaal niet meer met dat voor 1999. Ander onderzoek wijst uit dat nu juist bij de Vlaams Blokkiezers de mensen met hoogstens een lagere schoolopleiding en een klassepositie van geschoold en ongeschoold arbeider sterk oververtegenwoordigd zijn. (iii)
In 2000 boekte het Vlaams Blok inkomsten ten belope van 4,14 miljoen euro (167 miljoen BEF) uit overheidssubsidies, lidgelden, bijdragen van mandatarissen en overige. Wat opvalt is dat het Blok in vergelijking met de andere partijen veel meer besteedt aan publiciteit en propaganda. Voor VLD, Agalev, CVP en SP schommelt aandeel tussen 15 en 18% van de totale inkomsten. Voor het Vlaams Blok bedraagt het niet minder dan 75%.
Ten tweede, en opnieuw kan Antwerpen als voorbeeld worden gesteld, is het helemaal niet zo dat het reservaat het besmettingsscenario uitschakelt. Die uitdruking getuigt trouwens van een onjuiste analyse van de politieke realiteit. Beter dan wie ook weet Karel De Gucht dat inhoudelijke raakpunten zijn tussen een een aantal van zijn partijgenoten en de standpunten van het Vlaams Blok, zeker maar niet uitsluitend, in Antwerpen. Om mijn betoog concreet te houden verwijs ik naar de toon en de inhoud van de argumentatie van de heer Coveliers in verband met het stemrecht voor allochtonen. Dergelijke standpunten zijn niet het resultaat van "besmetting", net zomin als een aantal opvattingen ter rechterzijde van de CVP besmet zijn door de "ethische" positie van het Vlaams Blok.
Tenslotte berust de mening dat men de "kwalijke gedachten" beter kan onderbrengen in een politieke formatie, dan ze vrij en ongeorganiseerd te laten gedijen, op een denkfout die het belang van de politiek zelf ontkent. Politieke formaties geven aan belangen en ideeën, kwalijk of niet, een andere dimensie, ze drukken die belangen op een meer coherente wijze uit, ze legitimeren ze door ze te vertalen in een gedisciplineerd vertoog en ze verlenen er slagkracht aan. Eén van de historische slogans van het Vlaams Blok: "Wij zeggen wat u denkt", is daar een uitstekende samenvatting van. Dagelijks en latent racisme is zeker een kwalijk verschijnsel maar het wordt er hoegenaamd niet beter op wanneer die ongearticuleerde en verspreide vooroordelen legitimatie krijgen via een politieke formatie, die ze koppelt aan een vertoog of een reeks andere maatschappelijke kwesties.
(i) Sterft gij oude vormen en gedachten, De Standaard, 3-4/11/2001, p. 36.
(ii) Johan Ackaert & Lieven De Winter, Stemplicht afschaffen elimineert extreem-rechts niet, De Morgen, 14/10/2000.
(iii) Jaak Billiet & Hans De Witte, Wie stemde in juni 1999 voor het Vlaams Blok en waarom?, Tijdschrift voor Sociologie, 2001, nr. 1, p. 12, tabel 1.
A priori mag je natuurlijk geen enkel wetenschappelijk onderzoek uit de weg gaan.Tot op heden hoor je trouwens ook niemand Marjon van San ervan beschuldigen dat ze met haar onderzoek een geheim agenda nastreeft. Ook niet dat ze bevooroordeeld zou zijn. Maar of dat ook voor anderen geldt, is niet zo vanzelfsprekend. De opdrachtgevers bijvoorbeeld. Ook het vreugdevol gejubel dat Van Sans uiteenzetting op 28 november in de Kamercommissie bij het Blok en enkele VLD-ers veroorzaakte, was veelbetekenend. Dat was trouwens enkele dagen daarvoor al te merken toen de pers een aantal conclusies uit van Sans rapport publiceerde. In Antwerpen pakte Dewinter triomfantelijk uit met de "echte" criminaliteitscijfers. Eindelijk mag het gezegd worden! Vreemdelingen zijn criminelen.Van San heeft het geschreven. Pater Leman kan zijn Centrum nu wel inpakken.
Is daarmee het hekken van de dam? Is het sociaal klimaat alweer een paar graden bedompter geworden? Voelt bijvoorbeeld de secretaris van de Vereniging Vlaamse Huisvesting, Victor Geerts, zich hierdoor gesterkt? "De inkomensgrens om in aanmerking te komen voor een sociale woning is door de jaren heen stelselmatig verlaagd, zodat ook de samenstelling van die wijken veranderde. Er wonen nu meer kansarmen, en die hebben nu eenmaal een andere cultuur. Over de allochtonen heb ik het dan niet eens." (Onze cursivering, KD) Even daarvoor had de heer Geerts betreurd dat de sociale woonwijken "allang geen spiegelbeeld meer zijn van de sociale mix die je vroeger nog in de sociale woningen aantrof." (De Morgen, 30 november)
Wat bedoelt de heer Geerts daar allemaal mee? Vind hij het verkeerd dat de inkomensgrens verlaagd werd? In welk soort woningen ziet hij de kansarmen dan liever hun intrek nemen? Toch niet ergens op een kampeerterrein in een caravan? In kartonnen dozen misschien? Ook dat zinnetje van die "andere cultuur" vraagt wat toelichting, mijnheer Geerts. Zei u soms dat kansarme mensen tot een andere soort behoren dan uzelf. En is dat inderdaad "nu eenmaal" zo? Het lijkt wel of u denkt dat cultuur iets is dat ons aan het lijf plakt, een soort onzichtbare geboortevlek. U wou toch niet beweren dat het in onze genen zit? Of in ons bloed?
Zo horen ze het bij het Blok ook graag. Aangezien de wet ze verbiedt mensen rassenkenmerken toe te schrijven, zeggen Dewinter en C° tegenwoordig niet meer ras maar cultuur. Voor de goede verstaander maakt dat natuurlijk niets uit. Wel zijn ze slim genoeg om hun cultuurracisme niet toe te passen op de kansarmen: daar halen ze immers nogal wat stemmen. Zij viseren alleen de allochtonen. Maar daarover heeft de volkshuisvester Geerts "het dan niet eens". Allochtonen staan blijkbaar cultureel nog een trap of drie lager.
Tot nog toe hadden we het almaar over "verzuring" of de "zuurtegraad" van de samenleving. Die woorden hebben we ontleend aan de chemici. Om de opvattingen van de secretaris van de Vereniging Vlaamse Huisvesting te duiden, kun je echter je terminologie beter halen bij de charcuterie of de zuivelhandel. Of kun je Geerts´ uitspraak anders betitelen dan ranzig? Over de fabrikanten van fijne vleeswaren en hun collega´s kaasbereiders zult u mij daarentegen nooit één kwaad woord in de mond weten nemen.
Dacht u ook altijd dat het Vande Lanotte was die de vluchtelingen begin dit jaar de status van loslopend huisdier had toegekend? Ik bedoel het systeem dat ze een tochtvrij hok en een driemaal daags gevuld voederbakje bezorgt, zodat ze niet weglopen en ze zich makkelijk laten pakken de dag dat je ze op het vliegtuig wilt zetten. Mis! Guy Verhofstadt claimt die maatregel.
"Ik heb anderhalf jaar moeten vechten om gedaan te krijgen dat asielzoekers niet langer financiële steun zouden krijgen. Dat trok veel mensen aan waardoor we vorig jaar met een toestroom van 40.000 vluchtelingen zaten. Dat (sic) is dit jaar gehalveerd." (Guy Verhofstadt in Knack van 29 augustus)
Nu goed, Verhofstadt en Vande Lanotte moeten het maar onder elkaar uitvechten wie deze dubieuze pluim op z'n hoed mag steken.
Wat echter steeds opnieuw opvalt is de toon en de woordkeuze als onze leiders het over hun asielbeleid hebben. Verhofstadt gaat prat op het zijne, dat is overduidelijk. En denk maar niet dat het vanzelf is gegaan. Hij heeft er moeten voor "vechten". Je hebt mensen die vechten voor hun rechten. Of voor hun vrijheid. Of voor een betere wereld. Verhofstadt vecht voor iets andere waarden. Hij wil 40.000 sukkelaars hun schamel zakgeld afpakken. Anderhalf jaar vechten. Maar ziet, de "toestroom" "is gehalveerd". Nu nog even doorvechten Guy, en we zijn er helemaal van af. Want vluchtelingen "dat" is als water in je kelder. Nee, als mieren. Of pissebedden. Als er één de weg heeft gevonden, houdt het niet meer op. "Het" is een plaag. "Dat" vraagt om drastische maatregelen.
En zo zit je voor je het goed weet in de sfeer van de repressie. In die termen spreek je ook over maatregelen tegen bijvoorbeeld straatbendes. (U weet wel, schorremorrie dat oude dametjes hun schamel zakgeld afpakt.) Het succes van je maatregelen meet je aan het aantal opgeloste gevallen. Wanneer dan is het geval "asielzoeker" opgelost? Als we hem buiten hebben gekregen.
"Wekelijks" worden drie- tot vierhonderd mensen uitgewezen en de financiële steun voor asielzoekers is afgeschaft" riep Verhofstadt in het Parlement. (De Standaard, 12 oktober) Woedend was Verhofstadt, maar ook trots. Die van het Blok hadden hem toch wel zeker laksheid verweten. En zo spookt steeds bij alles wat onze leiders doen in hun achterhoofd de vraag: wat gaan ze daar in het Vlaams Blok van zeggen?
"Justitie" en asielzoekers kruiden bits kamerdebat" titelde De Standaard tevreden naar aanleiding hiervan. Want de kwaliteitskrant vindt het vooral belangrijk dat er nog eens serieus gedebatteerd wordt in de kamer. In het bericht zelf had ze het over "een snedig debat". We mogen niet klagen.
Vandaag verschijnt er een nogal verwarrend stuk van Yves Desmet in De Morgen. Hij betreurt erin dat het maatschappelijk debat sinds de aanslagen van 11 september gepolariseerd is. Die polarisering doet Desmet denken aan de "clichés" en de "sofismen" waar ook ten aanzien van de "migrantenproblematiek" mee wordt "gegoocheld". "Voor de ene kant kunnen alle migranten niet snel genoeg op een boot worden gezet, de andere kant zou ieder handtasrovend migrantenboefje een standbeeld willen geven, omdat zijn daad natuurlijk alleen ingegeven kan zijn door een gerechtvaardigd verzet tegen zijn maatschappelijke achterstelling en de dagelijkse discriminatie die hem te beurt valt."
Met "de ene kant" bedoelt Desmet "de klassiek rechtse kant". Dat kan echter alleen op het Blok slaan. Immers, wie anders wil de migranten zo snel mogelijk buiten? Blijkbaar beoogt Desmet zijn stuk het sérieux van een essay mee te geven en dan hou je het beter wat abstract. Maar goed, we hebben het toch begrepen. Dat het Blok alle migranten snel op een boot wil zetten, is voor Desmet dus niet meer dan een "cliché". Ziedaar bovendien het Blok gepromoveerd tot klassiek rechts. Sinds het Blok het zeventigpunten-programma van Dewinter uit de etalage heeft gehaald mogen we zijn migrantenstandpunt een "cliché" noemen. Benieuwd wat Marc Spruyt, eminent medewerker van De Morgen, daarvan vindt.
Daarentegen, de "clichés" en de "sofismen" waarmee "de andere kant" of "de klassiek linkse kant", volgens Desmet "goochelt", zijn inderdaad clichés en sofismen. Alleen komen ze van Desmet zelf. Hij is het is die ze bedacht heeft. Hij is het die met sofismen goochelt en ze aldus in andermans schoenen schuift.
Een sofisme is een scheve of onzindelijke redenering. Sofisten gebruiken doorgaans bewust drogredenen. Het is de geliefkoosde stijlfiguur van demagogen en populisten. Waarmee ik niets over Desmet heb beweerd.
Desmets drogreden gaat als volgt. Nemen we eerst de gewone redenering: wie achtergesteld wordt, vervreemdt van de geldende maatschappelijke normen en codes. Zo iemand loopt grote kans om crimineel gedrag te vertonen. Gevolg is dat niet alleen dergelijke mensen, maar ook de hele groep waartoe ze behoren te maken krijgen met discriminatie. Dit is gewoon een vaststelling en een verklaring. Om daar achter te komen hoef je overigens geen doktor in de sociologie of straathoekwerker te zijn. Kijk nu wat Desmet doet. Hij stelt vlakaf dat de "de andere kant" goedkeurt en rechtvaardigt dat migrantenboefjes handtassen roven want dat ze dat zouden doen uit legitiem "verzet". Als verdraaiing kan dat tellen.
Een gelijkaardige truc - maar ik wil er u niet mee vermoeien - haalt Desmet uit met de standpunten rond de aanslagen op het WTC. Van die standpunten geeft hij zijn versie en noemt het "een niet eens zo karikaturale omschrijving". Daarmee dekt hij zich meteen handig in tegen mogelijke reacties van "klassiek" rechts en "klassiek" links: het was immers bedoeld bij wijze van spreken, een karikatuur, een metafoor. Ondertussen heeft hij dan wel een reeks groteske insinuaties de wereld ingestuurd.
Gelukkig kun je met Desmet ook nog eens lachen. Hij heeft het ergens over "sabelslijpers" (ik vermoed dat hij sabelslepers bedoelt) die klaar staan "om met de pink aan de naad het inmiddels verroeste geweer op te poetsen" Hoe doe je dat zonder daarbij ernstig lichamelijk letsel op te lopen?
Desmet besluit zijn doorwrocht stuk met ondermeer de bedenking dat we van al die ellende kunnen af geraken "door het besef te laten rijpen dat alleen een wereld waarin iedereen de kans heeft op een menswaardig bestaan, de aantrekkingskracht van fundamentalistische theorieën zal tanen." Is dàt dan geen cliché? En een monumentale banaliteit op de koop toe. Zijn eindredacteur vatte het nog beter samen. Die zette onder de foto van Yves Desmet de volgende eyecatcher: "Geef ieder een menswaardig bestaan, en de glans van alle fundamentalismen zal tanen". Om 's avonds voor het slapen gaan even stil bij na te denken. Misschien dacht de goede man dat als er onder die foto geen bij de keel grijpende tekst komt, niemand verder zou willen lezen.
Silvio Berlusconi, eerste minister van Italië: "Wij zouden ons bewust moeten zijn van de superioriteit van onze beschaving (...), een waardesysteem dat aan alle landen die het hebben overgenomen, een ruime welvaart heeft gebracht en dat het respect voor de mensenrechten en de religieuze vrijheden verzekert." (...) "Dat respect bestaat zeer zeker niet in de islamitische landen." Voorts leert Berlusconi ons dat als gevolg van die "superioriteit van de westerse waarden", deze waarden "nieuwe volkeren gingen veroveren". En als hij eenmaal is gelanceerd, hou je Berlusconi niet meer tegen: "Dat was al eens gebeurd met de communistische wereld en een deel van de islamitische wereld, maar jammer genoeg is een deel van die laatstgenoemde veertienhonderd jaar achterop geraakt. Wij moeten ons bijgevolg bewust zijn van de macht en de sterkte van onze beschaving." (Le Monde, 28 september 2001)
Maar dan Guy Verhofstadt, eerste minister van België en tot eind dit jaar voorzitter van de Europese Unie, stichter van de VLD, auteur van drie Burgermanifesten en notoir italofiel: "Ik kan me niet inbeelden dat premier Silvio Berlusconi zich zo denigrerend over de islam uitliet." Toch is het zo. En Guy, ga je nu - sinds Louis Michel weer in Oostenrijk gaat skiën en de hand schudt van al wie zijn pad kruist - de Toscaanse olijfolie en Chianti boycotten?
Maar wacht eens even! Wat lezen we bij diezelfde Guy Verhofstadt, in zijn tweede Burgermanifest? "De vraag is of de islam wel in overeenstemming te brengen is met de liberale democratie en de vrijheid, de verdraagzaamheid, de verscheidenheid en het tegensprekelijk debat (blijkbaar bestaan er volgens Verhofstadt ook debatten waar men elkaar niet tegenspreekt, KD) zonder dewelke geen open samenleving mogelijk is." (p.64) En wat verder (p.65): "Is de zaak Rushdie niet het ultieme bewijs van de onmogelijkheid van de islam zich in te passen in onze samenleving? Toont zij niet aan dat de islam in wezen een intolerante en totalitaire ideologie is die botst met de culturele, morele en juridische voorschriften die gelden in een open en democratische samenleving?"
Dat was weliswaar negen jaar geleden.Verhofstadt had toen, na een tegenvallende verkiezingsuitslag, ontslag genomen als voorzitter van wat op dat ogenblik nog de PVV heette, en zich verbitterd teruggetrokken in de politieke woestijn, met name zijn olijfgaard in ... Italië. Het is daar dat de Aartsengel Gabriël, veertienhonderd jaar na Mohammed de Koran te hebben voorgezegd, Verhofstadt diens Burgermanifest moet hebben ingefluisterd. Als Gabriël na zovele eeuwen van gedacht kan veranderen, waarom dan Verhofstadt na niet negen jaar? Toch nog altijd beter dan Louis Michel. Daar valt helemaal geen touw meer aan vast te knopen.
***
Ook Bush heeft al menige plank gezaagd uit het dikke hout dat sinds 11 september rondom hem is neergekomen. Van op het nog smeulende puin riep hij de Beschaafde Wereld op tot een Kruistocht tegen het fundamentalisme. Tegen het islamitische fundamentalisme wel te verstaan. Christelijke fundamentalisten zijn immers Bushkiezers. Wij zijn in oorlog. Een oorlog van het Goede tegen het Kwade. Het Christelijke Westen tegen de Barbarij. Het leken wel Reagan, Khomeiny en Saddam Hoessein die door één mond spraken. Wie niet voor Ons is, is tegen Ons. Christelijke Beschaving schaar u achter Ons, het door God geleide Amerika. God bless America. Bush sprak ons toe met achter zich een soort plaasteren triomfboogje waarop nog eens ten overvloede In God We Trust stond. Infinite Justice heette de vergeldingsoperatie oorspronkelijk. Tégen ons waren de fundamentalisten, de islamisten, de moslims, de Arabieren, de Pashtoens, de Seltsjoeken, de Alawieten, de Aleoeten, de Dardanellen, of hoe dat tuig ook moge heten. Het ziet bruin en het draagt een tulband, dat volstaat. Allemaal vieze tisten om het met Boon te zeggen. Hop, op één hoopje dus, en er met de houwdegen op los.
***
Frits Bolkestein, Nederlands eurocommissaris en liberaal, zit op dezelfde golflengte. "De islam doet een gelofte, namelijk dat de ware gelovige zijn vijanden zal verslaan en machtig en welvarend zal worden. Maar de islam verslaat zijn vijanden absoluut niet en is ook niet machtig en welvarend." (...) "Op de achtergrond speelt dus het ressentiment van een groot deel van de islamitische wereld tegen het Westen."
Aldus de wereld volgens Frits Bolkestein. Aan de ene kant heb je DE islam, die 'zijn' mensen zand in de ogen strooit. (Arabieren, dat kent wat zand nietwaar.) Aan deze, de goede kant, staan Wij, het Westen, dat "groot en machtig" is. Wat DE islam drijft is ordinaire afgunst: "ressentiment". Het steekt hem dat wij het zo goed hebben. "Wij leven in een boze, argwanende, naijverige en jaloerse wereld." vervolgt Bolkestein. "Wij in het Westen vormen 5 procent (die percentageberekening is Bolkesteins zaak. KD)van de wereldbevolking. En we moeten ons verdedigen tegen dat ressentiment." Hoe het komt dat die 5 procent het zo goed hebben en zo groot en machtig zijn, laat de heer Bolkestein zedig in het midden. Dat de wereld zo in elkaar zit vindt hij verder normaal. Als je, omdat je niet tot die 5 procent gelukzakken hoort, een "ressentiment" ontwikkelt, dan duidt dat op een lelijke karaktertrek. Dat moeten we eruit slaan. O ja, die meneer Bolkestein beroemt er zich ook nog op dat hij aan verscheidene boeken over de islam heeft meegewerkt.
***
Hoeven we dan nog verbaasd te zijn dat een Vlaamse gymnastiekleraar, een Turks jongetje uit zijn klas op een bok zet en zegt: "Kijk, dat is Bin Laden"? Niets rijmt zo goed op fundamentalisme als simplisme en cretinisme. DE islam is obscurantistisch, fanatiek, retrograde. Alsof de islam een heel reëel wezen is, een door een boze schepper voorgeprogrammeerd gedrocht. Ergens in een verre uithoek van deze wereld zit dat islammonster klaar om onze vrije wereld te bespringen. En tegen die bloeddorstige draak trekt Prins Amerika ten strijde. Dat de islam, net als het christendom, het jodendom of welke godsdienst ook, gewoon maar een geloof is dat een miljard (het cijfer komt van Bush) verschillende mensen elk op hun manier in hun hoofd hebben, en alleen maar daar, kan er bij de westerse fundamentalisten niet in.
Op 11 september zijn er niet alleen twee wolkenkrabbers en meer dan zesduizend onschuldigen in rook opgegaan. Ook de illusie dat vijfentwintig eeuwen westerse beschaving hier een dunne grondlaag van redelijk denken af zouden hebben gezet. Dat is tenminste de conclusie die te trekken valt uit de eerste reacties van onze leiders. Weliswaar hebben de meesten nadien - toen ze op hun blunders werden gewezen - er de scherpe kantjes wat van afgevijld. Infinite Justice heet nu Enduring Freedom, wat al even arrogant klinkt, en Bush noemt het Afghaanse volk plots zijn vrienden. Dat doet me denken aan een onappetijtelijke tante uit mijn kinderjaren. Die wilde ons altijd maar kussen. God hebbe haar ziel, om het met Bush en Bin Laden te zeggen. Dat de Afghanen maar uitkijken voor de accolades van Bush. Tot Bush' vriendenkring horen ook de corrupte dictators van Oezbekistan, Tadzjikistan en Turkmenistan, de despoten van Saoedi-Arabië en de Emiraten of die putschist uit Pakistan. En haast vergaten we het zooitje struikrovers en oorlogsmisdadigers, Noordelijke Alliantie geheten, die zich sinds kort ook al onze vrienden noemen.Waar is de tijd dat de Taliban en Bin Laden eveneens tot onze vriendenkring behoorden? "Make no mistake" bezwoer Bush ons nog, en hij kuste de koning van Afghanistan. Het verschil tussen goed en kwaad? Hetzelfde als dat tussen een voedselpakket en een laserraket. Allebei komen ze uit hetzelfde vliegtuig. En krijgt iemand zo'n voedselpakket op het hoofd dan noemen we dat collateral damage.
***
"Migranten moeten zich assimileren, zich inpassen in onze cultuur." Alzo sprak Hugo Schiltz. (De Standaard 17/18 februari 2001). En nog: "Er wordt te veel met begrippen als integratie, multicultureel en zo geschermd." Dat de vreemdelingen eens een voorbeeld nemen aan de Antwerpse Franstaligen. Frans spreken "heeft die mensen toch niet belet zich in te passen in de Vlaamse cultuur" vindt onze Volksunievoorman. "Nous sommes des Flamands" zegden die tegen Schiltz. Voilà! Parfaitement assimilés, n´est-ce pas? Voor de rest wil Schiltz niet moeilijk doen. Luister maar: "eens geassimileerd mogen (de migranten) best moslim blijven. Maar dan op een Westerse manier, zoals in voormalig Joegoslavië. Met onze universele waarden zoals de rechten voor (sic) de mens, gelijkheid voor man en vrouw en een (sic) scheiding tussen kerk en staat." Migrant en moslim zijn voor Schiltz blijkbaar synoniemen. En moslims houden er allerlei nare praktijken op na, dat weet iedereen. Ze respecteren alvast de mensenrechten niet. Schiltz wel, als je je ten minste inpast. OK dus, moslim mag, maar niet te veel. Hoeveel dan? Dat, beste moslim, vraagt u beter aan Schiltz. Want u hebt hem gehoord: die mensenrechten zijn wel universeel maar ze blijven van ons.
Voor Schiltz ook geen "Berberse barbecue in de straat" en geen "aparte scoutsgroep voor allochtonen". "Wij hebben jarenlang tegen de rassenscheiding in Zuid-Afrika gevochten" verduidelijkt Schiltz, die zo te horen nog niet is bekomen van die jarenlange strijd en derhalve wat minder accuraat is in zijn vergelijkingen. Overigens, als universalist is Hugo Schiltz natuurlijk niet alleen door en door vertrouwd met de Islam in Joegoslavië, maar ook met de cultuurrijkdom van Zuid-Afrika. Hoe zag u dat assimileren juist, meneer Schiltz? De Boeren met de zwarten? De Britten met de kleurlingen? De Indiërs met de Tswana? Wat onze migranten betreft, misschien kunnen die beter, in plaats van op straat te barbecuen, daar ´s zaterdags hun auto wassen met in de CD-speler, op sterkte tien, "the best of" Helmuth Lotti, deze o zo wonderfrisse perel aan onze universele Dietse kroon. Hadden wij destijds in Kongo ook geen évolués? Kent u die van die Poolse jood die naar Engeland emigreerde? Perfect geassimileerd sprak die na een paar jaar Oxford English, droeg een bolhoed en las The Times. En tegen zijn broer, die hem op een keer kwam opzoeken, klaagde hij: "Hoe jammer toch dat we Indië hebben moeten afgeven."